برفین پرو - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
شهرام آرمیده - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
شهرام میرفخرایی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
عباس حسین زاده - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی

بید سیب­زمینیPhthorimaea operculella Zeller (Lep.: Gelechiidae) ، از آفات کلیدی گیاه سیب­زمینی در مزارع و انبار­های این محصول می­باشد. با توجه به این­که سیب­زمینی یک منبع مهم غذایی انسان به شمار می­رود، کنترل این آفت به روش­های مختلف و به­ویژه غیر شیمیایی مورد توجه محققین می­باشد. در این تحقیق اثر اشعه UV-C روی پارامترهای جمعیتی بید سیب­زمینی P. operculella در شرایط آزمایشگاهی در زمان­های صفر، ۴، ۶ و ۸ دقیقه روی تخم­های یک و سه روزه مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به­دست آمده، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، تحت تاثیر زمان­های مختلف پرتو­دهی اشعه UV-C در تخم­های یک و سه روزه با افزایش مدت زمان پرتو­دهی کاهش یافت که این روند کاهشی در تخم­های سه روزه بیش­تر از تخم­های یک روزه بود. پرتودهی تخم­های سه روزه آفت با اشعه UV-C و به مدت زمان ۸ دقیقه بیشترین تاثیر را در افزایش طول دوره قبل از بلوغ داشت (۶۷/۳۷ روز). کم­ترین طول عمر حشرات ماده در تیمار تخم­های یک و سه روزه که به مدت ۸ دقیقه پرتو­دهی شده بودند به ترتیب ۵۸/۸ و ۳۸/۸ روز بود. کم­ترین نرخ خالص تولید­مثل (R۰) در تخم­های سه روزه در زمان­های ۰، ۴، ۶ و ۸ دقیقه پرتو­دهی به ترتیب ۵۴/۴، ۲۸/۳، ۹۸/۰ و ۲۸/۰ نتاج ماده/فرد ماده به­دست آمد. بیش­ترین طول دوره یک نسل (T) در تخم­های سه روزه در تیمار ۸ دقیقه پرتو­دهی ۸۶/۴۲ روز به ثبت رسید. نتایج به­دست آمده نشان­دهنده اثرات منفی پرتو­تابی با اشعه ماوراء بنفش روی پارامترهای زیستی و رشد جمعیت بید سیب­زمینی می­باشد، لذا پرتو­دهی اشعه UV-C در مدیریت تلفیقی این آفت در مرحله انبار­داری می­تواند مد نظر قرار گیرد.

پرتو دهی؛ جدول زندگی دو جنسی؛ کنترل فیزیکی, مدیریت آفات