سجاد پیربوداقی - استادیار، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی خوی، دانشگاه صنعتی ارومیه، ارومیه، ایران

سرریزها یکی از سازه­های هیدرولیکی مهم یک سد می­باشند که در زمان سیلاب در جهت حفظ سلامت سد اعمال وظیفه می کند. در این تحقیق سرریز اوجی شکل آزاد سد سهند، با نرم­افزار Flow-۳D مدلسازی و تاثیر پارامترهای هیدرولیکی موثر در عملکرد این سازه، وقوع کاویتاسیون و آبشستگی حوضچه آرامش مورد بررسی قرار می گیرد و با مدل آزمایشگاهی صحت­سنجی می­شود. نتایج نشان می­دهد در سه ناحیه از طول سرریز سرویس سد سهند کاویتاسیون ایجاد می­شود. قسمت تاج سرریز، قسمت تغییر شیب میانه شوت و پرتاب­کننده جامی شکل، قسمت­هایی هستند که دارای مشکل کاویتاسیون می باشند. برای قسمت تاج سرریز، باید منحنی لبه آبریز (اوجی) اصلاح شده و قسمت مستعد کاویتاسیون بلندتر شود تا خلا به وجود آمده و امکان کاویتاسیون از بین برود. اگر با این کار نتیجه ای حاصل نشد، هوادهی جریان باید انجام شود. در قسمت میانه شوت باید از هوادهی از طریق ایجاد شکاف در کف استفاده کرد. همچنین لبه انتهایی پرتاب­کننده جامی نباید صاف اجرا شده و به صورت منحنی­وار باشد. عمق آبشستگی برای پرتاب­کننده جامی شکل سرریز سد سهند حدود ۶/۷ متر بدست می آید که برای مقابله با آن نیاز به ساماندهی پایین­دست سرریز با استفاده از استخر حفر شده، حفاظت و سنگ­چینی می باشد.

کاویتاسیون, مدل عددی, سرریز لبه آبریز, آبشستگی, سد خاکی, Flow-۳D