محمد شریفی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
لیلا رمضان نیا - طلبه سطح ۴ رشته تفسیر تطبیقی، آموزش عالی حضرت خدیجه، بابل، ایران.

یکی از مباحث مهم علوم قرآن و تفسیر، مساله­ی «بطن» است. علامه طباطبایی و علامه جوادی آملی از جمله مفسرانی هستند که در زمینه­ی باطن قرآن کریم دیدگاهی قابل­ تحلیل و تامل ارائه کرده­اند. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، ماهیت بطون قرآن و اعتبار بطن در تفسیر، از نگاه ایشان و مولفههایی که برای دیدگاه خود ارائه کردهاند، تبیین و ارزیابی­شده است. نتیجه پژوهش گویای این است که علامه طباطبایی تفاوت ظرفیت انسان­ها در فهم قرآن نسبت به امور ماورای حس و ماده را، دلیل اصلی وجود بعد باطنی برای قرآن میداند. اما علامه جوادی آملی، وجود بطن در آیات قرآن را به­ عنوان مبنای تفسیری خود قلمداد کرده و آن را به­عنوان یکی از شیوههای تفسیری اهل­بیت (ع) و رمز جاودانگی قرآن پذیرفته است. مهمترین شاخصههای اعتبار بطن از دیدگاه ایشان؛ شامل همگانی بودن فهم قرآن، ذو مراتب بودن قرآن، جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا، هم سویی معارف ظاهری با معارف باطنی است.

باطنقرآن, طباطبایی, جوادی آملی, شاخصه ها, ضوابط