وحید یزدانی - دانشجوی دکتری مهندسی آب دانشگاه فردوسی
حمید زارع ابیانه - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه بوعلی سینا.
مجتبی شادمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آب دانشگاه بوعلی سینا همدان.

در مطالعه حاضر به منظور بررسی خشکسالیها از شاخص بارش استاندارد (SPI) در دو مقیاس زمانی ۳ و ۱۲ ماهه و داده های بارش ۱۱۹ ایستگاه واقع در داخل کشور با طول دوره آماری مشترک ۳۲ ساله (۱۳۸۴-۱۳۵۳) استفاده گردید. نتایج نشان دادند که تعداد خشکسالیها در فواصل زمانی کوتاهتر بیش از تعداد آنها در فواصل زمانی طولانیتر نیز می باشند. بررسیها در دوره آماری فوق نشان دادند که خشکسالی یک ویژگی اقلیمی است که در دوره های زمانی خاصی به وقوع می پیوندد. در سالهای اخیر، تکرار خشکسالی در ایران افزایش داشته ولی از شدت آن کاسته شده است. همچنین، مشخص شد که تکرار خشکسالیها در مناطق مرکزی، جنوبی، جنوب شرقی و شرقی کشور نسبت به سایر مناطق بیشتر است. در ادامه، با پهنه بندی خشکسالیهای حاصل از SPI به روش کریجینگ با واریوگرامهای کروی، نمایی، گوسین و توانی مشخص شد که در مقیاس ۱۲ ماهه، واریوگرام دایره ای و در مقیاس ۳ ماهه واریوگرام نمایی نتایج قابل قبولی از خود نشان دادند. مقادیر جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)، دقت شبیه های برازش داده شده (MAE) و انحراف نتایج از مقادیر واقعی (MDE) در دوره زمانی یک ساله به ترتیب ۸۵۷/۰، ۶۷۲/۰ و ۳۱/۰ میلی متر و در دوره زمانی سه ماهه ۹۴۱/۰، ۷۱۴/۰ و ۰۰۲/۰- میلی متر بود. با توجه به نتایج پهنه بندی به نظر می رسد که بخش های مرکزی، جنوبی و قسمت هایی از شرق کشور از استعداد حساسیت بیشتری نسبت به خشکسالی ها در مقایسه با سایر نواحی ایران برخوردار می باشند. پهنه بندی خشکسالیها در ایران نشان داد که در مقیاس سالانه بیشترین مقدار مساحت کشور در پهنه ی خشکسالیها از نوع خفیف بوده است، در حالی که خشکسالیهای شدید و بسیار شدید، نمود چشمگیری نداشته اند. با عنایت به نتایج حاصله از پهنه بندی، بطور متوسط ۶۱ درصد از مساحت ایران درسالهای مورد بررسی در پهنه ی طبقات مختلف خشکسالی قرار داشته است

خشکسالی هواشناسی, شاخص SPI, پهنه بندی, GIS, ایران