معصومه زارعی - دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
شهلا رقیب دوست - دانشیار زبان شناسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

رنگ واژه ها پرتویی از نظام مفهومی انسان اند که بازتابی از ویژگی های شناختی و زبانی او را بازنمایی می کنند. نظام مفهومی انسان اساسا ماهیتی استعاری دارد. استعاره سازوکاری شناختی و از جمله شگردهای زبانی است که می تواند در رنگ واژه سازی و گسترش مقوله ای رنگ ها نقش آفرینی کند. این پژوهش به بررسی استعاره در رنگ واژه های فارسی و ساخت استعاری مقوله های رنگ در زبان فارسی پرداخته است. در این پژوهش، بر پایه رویکرد معنی شناسی واژگانی شناختی، ۹۱۰ رنگ واژه در زبان فارسی تحلیل شده است. پس از توصیف حوزه های معنایی موثر در کاربرد استعاری رنگ واژه های فارسی و تحلیل ساخت استعاری مقوله های رنگ، به بسامد کاربرد حوزه های معنایی در رنگ واژه ها و گرایش مقوله های رنگ برای مشارکت در ساخت استعاری رنگ واژه های فارسی پرداخته شده است. استعاره از جمله سازوکارهای شناختی است که در شکل گیری مقوله های رنگ در زبان فارسی و گسترش مفهومی آنها نقشی اساسی دارد. حوزه هایی که پدیده های آنها در ساخت استعاری رنگ واژ های زبان فارسی مشاهده شده اند عبارت اند از: حوزه گیاه، حوزه جانور، حوزه خوراک، حوزه بدن، حوزه کانی، حوزه پدیده طبیعی و حوزه اشیاء. بسامد کاربرد و توزیع این حوزه های معنایی در مقوله های رنگ فارسی یکسان نیست. علاوه براین، میزان مشارکت مقوله های رنگ در ساخت استعاری رنگ واژه های فارسی و گرایش هر کدام از آنها به حوزه های معنایی مبدا در نگاشت استعاری نیز متفاوت است.

رنگ واژه, مقوله های رنگ, استعاره, نگاشت, حوزه های معنایی