فاطمه درگاهیان - دکتری اقلیم شناسی، مرکز تحقیقات هواشناسی کاربردی استان لرستان، خرم آباد، ایران
بهلول علیجانی - استاد اقلیم شناسی، مدیر قطب علمی مخاطرات محیطی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
غلامحسین رضایی - دانشجوی دکتری جغرافیا و اقلیم شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
رحمان پرنو - کارشناس ارشد هواشناسی، مرکز تحقیقات هواشناسی استان خوزستان، اهواز، ایران

تگرگ یکی از بلایای جوی خطرناک است که اغلب همراه با طوفان­های تندری بوده و از ناپایداری جو باروکلینیک در مقیاس سینوپتیک ناشی می­شود. به منظور تحلیل آماری، ترمودینامیکی و همدیدی پدیده تگرگ در استان لرستان داده­های مربوط به کد پدیده تگرگ از بانک اطلاعات هواشناسی استان در طول دوره آماری ۱۳۷۸-۱۳۹۲ استخراج گردید. به منظور درک توزیع مکانی و زمانی آن با استفاده از نرم­افزار Arc GIS رخداد آن پهنه­بندی و مناطق مستعدتر وقوع آن شناسایی شد. سپس رخدادها با توجه به وضعیت غالب سینوپتیکی به دو خوشه ناپایداری همرفتی- حرارتی که بیشتر در فصل گرم رخ می­دهد و خوشه کم فشار جبهه­ای که بیشتر در فصل سرد و زمان حاکمیت بادهای غربی و تسلط سیستم­های جبهه­ای رخ می­دهد، تقسیم شدند. برخی از ویژگی­های دینامیکی رخدادهای سرد و گرم استخراج و مورد مقایسه قرار گرفت، نتایج نشان داد که بر اساس شاخص­های دینامیکی مقادیر ناپایداری در خوشه گرم نسبت به دوره سرد بیشتر است. ویژگی­های همدیدی مربوط به یک رخداد سرد و یک رخداد گرم در سطوح زمین، ۵۰۰ و ۷۰۰ هکتوپاسکال و همچنین نقشه همدمای سطح زمین و ۵۰۰ هکتوپاسکال و نقشه­های امگا که بیان کننده میزان ناپایداری هستند در روز رخداد تگرگ مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت، نتایج به دست آمده نشان داد که میزان  ناپایداری در رخداد گرم بیشتر از سرد بوده است. شناسایی سیستم­های ناپایدار مولد تگرگ و مناطق مستعد رخداد آن می­تواند از طریق کاهش خسارات ناشی از آن منجر به توسعه پایدار در برنامه­ریزی­های منطقه­ای شود.

تگرگ, ویژگی های ترمودینامیکی, الگوی سینوپتیک, خوشه گرم و سرد, لرستان