مدیریت فاضلاب در اجتماعات کوچک و مناطق روستایی کشور (مطالعه موردی روستاهای استان قم)

تأسیسات فاضلاب روستایی از جمله تأسیسات زیربنایی در مناطق روستایی است که در ارتقاء سطح بهداشت عمومی و حفاظت از محیط زیست نقش اساسی دارد. از مجموع 363 روستای دارای سکنه در استان با جمعیتی بالغ بر 75279 نفر حدود 40% روستاها و 78% خانوارها (98% روستاهای بالای 20 خانوار) تحت پوشش شبکه های آب آشامیدنی بهداشتی قرار دارند. اینک لازم است ضمن ادامه جهاد و تلاش برای تأمین، تصفیه و توزیع آب شرب دیگر روستاهای استان و نگهداری و بهره برداری صحیح از تأسیسات موجود برای دفع بهداشت فاضلاب آنها که تا بحال هیچگونه بررسی و اقدام جامعی بعمل نیامده است برنامه ریزی لازم صورت گیرد. با توجه به اهمیت این موضوع پژوهش حاضر با هدف شناخت وضعیت فعلی دفع فاضلاب در روستاهای استان قم، اولویت بندی روستاها از نظر نیاز به تأسیسات فاضلابی و ارائه راهکارهای مناسب جمع آوری، تصفیه و استفاده مجدد فاضلاب در این مناطق برنامه ریزی و به مورد اجرا گذاشته شد. بررسی وضعیت موجود دفع فاضلاب در مناطق روستایی استان قم که از طریق جمع آوری اطلاعات از شرکت آب و فاضلاب روستایی و سایر سازمانهای ذیربط و با بازدید از روستاها انجام شد، نشانگر آن است که تعداد زیادی از روستاهای استان با مشکل دفع فاضلاب موجه بوده و فاضلاب آنها بدون تصفیه در چاههای جاذب، معابر و کوچه ها، مسیل ها، آب های سطحی و اطراف روستاها دفع می گردد و تنها در پنج روستا مطالعات دفع بهداشتی فاضلاب توسط شرکت آب و فاضلاب در حال انجام است. در ادامه تحقیق پس از انجام مطالعات کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات و شناسایی وضع موجود دفع فاضلابها در سطح روستاهای استان، جهار روش جمع آوری فاضلاب شامل: تحت فشار، تحت خلاء، متعارف ساده شده و ثقلی با قطر کوچک و چهار روش تصفیه و دفع فاضلاب شامل چاه جاذب، تصفیه مقدماتی به همراه تصفیه تکمیلی با کاربری زمین، برکه تثبیت و سیستمهای راکتوری برای استفاده در روستاهای استان انتخاب و با معیارهای مشخصی با هم مقایسه و جهت استفاده در دسته های مخلتف روستاهای استان اولویت بندی شدند. پس از مشخص شدن روشهای مناسب جمع آوری، تصفیه و استفاده مجدد فاضلاب، برنامه اولویت بندی روستاها تدوین و با معیارهای 11 گانه نسبت به اولویت بندی روستاهای منتخب مورد بازدید و کل روستاهای استان از نظر نیاز به مطالعه واحداث تأسیسات جدید فاضلابی بدلیل عدم جوابگو بودن وضع موجود دفع فاضلابها اقدام گردید. یادآوری می گردد از بین روستاهای استان حدود 90روستا (کلیه روستاهای بالای 50 خانوار و تعدادی نیز کمتر از 50 خانوار) با عنوان روستای نمونه انتخاب و پس از بازدید، روشهای مناسب جمع آوری، تصفیه و استفاده مجدد فاضلاب آنها مشخص گردید. امید آ«که نتایج این تحقیق که در سطح کشور برای اولین بار در استان قم انجام پذیرفت مورد استفاده سازمانهای ذیربط و سایر استانها قرار گیرد.

Keywords:

وضعیت موجود , اولویت بندی , جمع آوری فاضلاب , تصفیه فاضلاب , استفاده مجدد , روستاهای استان قم