"اضطراب اثرپذیری" نزد سرایندگان سده های سوم و چهارم هجری بر پایه نظریه "هارولد بلوم" (مطالعه موردی: ابوالطیب متنبی)
عنوان مقاله: "اضطراب اثرپذیری" نزد سرایندگان سده های سوم و چهارم هجری بر پایه نظریه "هارولد بلوم" (مطالعه موردی: ابوالطیب متنبی)
شناسه ملی مقاله: JR_JALL-15-2_004
منتشر شده در در سال 1402
شناسه ملی مقاله: JR_JALL-15-2_004
منتشر شده در در سال 1402
مشخصات نویسندگان مقاله:
سیده مینا محمدی سارمی - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
حسین ایمانیان - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
عباس اقبالی - استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
خلاصه مقاله:
سیده مینا محمدی سارمی - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
حسین ایمانیان - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
عباس اقبالی - استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
اضطراب اثرپذیری نظریهایست درباره اثرپذیری شاعران که نخستینبار هارولد بلوم آن را پیش کشیدهاست؛ دیدگاهی برپایه بینامتنیت که بر دو اصطلاح «پیشین» و «پسین» بنا شده و از پیوند ستیزهجویانه میان شاعر معاصر با گذشته و ترس از اثرپذیری وی سخن میگوید. شاعر پسین برای اینکه اثرپذیریاش را پنهان و خود را شاعری نوآور بشناساند، فرم و درونمایه سخن را دگرگون میکند. نگرانی یا ترس اثرپذیری، در بسیاری از سرودهها و گزارشهایی که وضعیت سرایندگان سدههای سوم و چهارم هجری را در ادبیات عربی آینگی میکند، پدیدهای آشکاراست. در جستار پیشرو با روشی مقایسهای-تحلیلی، نخست تلاش میشود با نگاه بهسرودههای شعری، گزارشهای تاریخی-ادبی و دیدگاههای سخنسنجان آن روزگار، به ذهنیت سرایندگان دست یافته، نگرانی یا دلواپسی آنها نسبت به موضوعهایی چون تقلید و نوآوری آشکار شود، سپس با نگاه بهنظریه بلوم، بررسی شود که ابوالطیب متنبی از چه شیوههایی برای دیگرگوننشاندادن سخن خود از گذشتگان، بهره بردهاست. پژوهش پیشرو نشان میدهد که برخودبالیدنهای این سرایندگان و کوچکپنداشتن پیشینیان و همروزگارانشان، بیش از آنکه از سر رقابت و ستیزهجویی شخصی باشد، ریشه در انگیزههای روانی و نگرانیهای ذهنی آنها دارد و شیوههای سخنسنجی آن روزگار نیز بر این فشار روانی افزوده است؛ از اینرو انجام چنین پژوهشی بایسته مینماید. برخودبالیدن زیاد سرایندگان به توان هنری خود و کوچکپنداشتن دیگران، نشاندهنده دلشوره یا نگرانی آنها از موضوع اثرپذیری است. متنبی با بهرهگیری از شگردهایی چون ایجاز، غلو یا اغراق در تصویرسازی، برعکسنمودن مفاهیم تکراری، بهرهگیری از استعارههای دور و تشبیههای پنهان یا ضمنی بهجای نمونههای نخنماشده توانستهاست فرمها و مایههای تکراری را تازه و خود را شاعری نوآور بشناساند.
کلمات کلیدی: سرقت شعری, اضطراب اثرپذیری, متنبی, هارولد بلوم
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1916317/