نادر زالی - دانشگاه رشت
مهدی علیلو - دانشگاه تبریز
سیدرضا آزاده - دانشگاه گیلان

پژوهش پیش رو به دنبال مطالعه تراکم شهری در کلان شهر تبریز و سنجش پایداری فرم کالبدی این کلان شهر با تاکید بر الگوهای نوین شهرسازی است و هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی توان و امکان جمعیت پذیری هر یک از مناطق شهرداری تبریز است. در این راستا ابتدا روند تحولات جمعیت، مساحت و تراکم جمعیتی کلانشهر تبریز مطالعه می­شود. در ادامه مناطق شهرداری کلانشهر تبریز با توجه به فاکتورهای موثر در تراکم (جمعیت و مساحت) بررسی و مقایسه می­شوند. در نهایت، با عنایت به ضوابط صدور پروانه ساختمانی شهرداری تبریز (سطح اشغال ۶۰ درصد و فضای باز ۲۰ مترمربع برای هر واحد مسکونی) تعداد واحدهای مسکونی و توان جمعیت پذیری مناطق این کلان شهر پیش بینی می­شود. نتایج حاکی از آن است که طی سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵ تراکم ناخالص جمعیتی کلانشهر تبریز به طور پیوسته طی سال های مذکور کاهش یافته است. همچنین، رشد سالانه مساحت کلان شهر تبریز طی سال­های ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵  بیش از رشد سالانه جمعیت بوده و می­توان نتیجه گرفت، شهر تبریز با پراکنش و گسترش افقی روبرو بوده است. بررسی توان جمعیت پذیری مناطق شهرداری تبریز نشان می­دهد که مناطق ۴ و ۳ به ترتیب با برآورد جمعیتی بالغ بر ۵۳۷۹۰۰ و ۴۳۰۳۲۰ نفر  بیشترین توان جمعیت پذیری را خواهند داشت و مناطق ۸ و ۶ با برآورد جمعیتی بالغ بر ۱۰۵۶۰۰ و ۱۴۰۵۸۰ نفر کمترین توان جمعیت پذیری را خواهند داشت. در مجموع توان جمعیت پذیری برای کلان شهر تبریز ۲۵۹۵۷۸۰ نفر برآورد می­شود.

گسترش شهری, تراکم جمعیتی, توان جمعیت پذیری, تبریز