سیروس منصوری - دانشگاه اراک
زهرا یحیایی - دانشگاه اراک

هدف از پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب های مطالعات اجتماعی دوره متوسطه بر اساس شاخص های تربیت سیاسی است. رویکرد پژوهش ترکیبی و روش مورد استفاده تحلیل محتوای کمی و کیفی بود. جامعه آماری پژوهش، کتاب های مطالعات اجتماعی دوره متوسطه اول و نمونه نیز بر اساس سرشماری کل کتاب ها در نظر گرفته شد. برای گردآوری داده ها از چک لیست محقق ساخته استفاده شد و به منظور ارزیابی روایی شاخص ها از روایی محتوا (CVR) بر مبنای نظر متخصصان استفاده شد که نتیجه روایی محتوایی ۹۸/ به دست آمد. همچنین پایایی داده ها با استفاده از ضریب توافق ۹۴ درصد محاسبه شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها در بخش کمی از آمار توصیفی و به منظور آزمون تناسب توجه از آزمون خی دو استفاده شد. همچنین در بخش کیفی از تحلیل مضمون استفاده شد. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان داد که درمجموع ۳۱ بار به مولفه تربیت سیاسی توجه شده است که بالاترین فراوانی مربوط به شاخص «آگاهی و درک مسائل سیاسی منطقه ای و بین المللی با فراوانی ۱۳ (۱/۴۱ درصد) و شاخص «حق تصمیم گیری افراد بر سرنوشت سیاسی خویش با فراوانی ۱۰ (۲/۳۲ درصد) به ترتیب دارای بیشترین فراوانی و شاخص های «حق انتقاد به مسئولین»، «حق انتقاد از نهادهای اجتماعی»، «پاسخگویی نهادهای اجتماعی» و «معیار تشخیص و انتخاب اصلح در انتخابات» هرکدام با فراوانی ۱ ( ۳/۳ درصد) کمترین میزان فراوانی را به خود اختصاص داده اند. به شاخص های «اصلاح نهادهای اجتماعی» و «توجه به کثرت گرایی سیاسی» هیچ توجهی نشده است. نتایج آزمون خی دو نیز نشان داد که در پرداختن به مولفه های تربیت سیاسی در کتاب های مطالعات اجتماعی متوسطه توازن مناسبی وجود ندارد.

تربیت سیاسی, برنامه درسی, مطالعات اجتماعی, بازسازی اجتماعی