موسی کرمی - دانشجوی دکتری حقوق بینالملل عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
ریحانه زندی - دانشجوی دکتری حقوق بینالملل عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

فضای سایبر و عملیاتهای سایبری به بخش۵ جدایی ناپذیر تلاش دولتها و بازیگران غیردولتی۵ طرف درگیریهای مسلحانه جهت نیل به مقاصد نظامی و راهبردی مبدل شده اند. دستورالعمل تالین ۲ راجع به حقوق بین الملل قابل اعمال بر عملیاتهای سایبری (زین پس، دستورالعمل تالین ۲ یا دستورالعمل)، بهعنوان نامدارترین سند کنونی در حوزه حقوق بین الملل سایبری و فراگیرترین راهنمای چگونگی اعمال حقوق بین الملل بر عملیاتهای سایبری، از زوایای گوناگونی قابل بررسی است. ما در این مقاله عزم آن کردهایم که تنها گوشهای از آن را مطمح نظر قرار دهیم و به حمایتهای انجامگرفته در این دستورالعمل از برخی اشیاء غیرنظامی و بهطور مشخص ( ۱ تاسیسات حاوی نیروهای خطرناک، ( ۲ اشیاء ضروری برای بقای جمعیت غیرنظامی، (۳ اموال فرهنگی و ( محیطزیست طبیعی بپردازیم. بر پایه یافته های مقاله، اشیاء یادشده در برابر آثار زیانبار عملیاتهای سایبری در خلال درگیریهای مسلحانه تحت حمایت قواعد و موازین دیرپای حقوق بین الملل بشردوستانه قرار دارند. با وجود این، به نظر میرسد حقوق بشردوستانه کنونی در پارهای موارد نیازمند بازبینی و تجدیدنظر است. ازجمله آنها این مسئله است که آیا دادهه ای رایانه ای در تعریف »شیء« میگنجند یا خیر؟ پاسخ منفی یا مثبت به این پرسش، با توجه به گسترش فزاینده و افزایش خیره کننده بهکارگیری فضای سایبر و عملیاتهای سایبری چه در هنگامه درگیریهای مسلحانه تمام عیار و چه در موارد کمتر از توسل به زور از سوی دولتها و بازیگرانغیردولتی، از اهمیت شایانی برخوردار است. چرا که در صورت منفی بودن پاسخ به این پرسش، که چنان که پیداست با رهیافت کنونی حقوق بشردوستانه مطابقت دارد، این دادهه ا ذیل حمایتهایی که از اشیاء در قالب این شاخه از حقوق بین الملل به عمل میآید، قرار نمیگیرند. این در حالی است که نقش و اهمیت آنها برای بقای جمعیتهای غیرنظامی چیزی نیست که بتوان به آسانی از آن چشم پوشید. اگر دادهه ای رایانه ای نقش و کارکردی همچون اشیاء تحت حمایت کنونی حقوق بشردوستانه داشته باشند، بی بهرگی آنها از حمایتهای ذیربط غیرمنطقی مینماید.

دستورالعمل تالین ۲، تاسیسات حاوی نیروهای خطرناک، بقای جمعیت غیرنظامی، اموال فرهنگی، محیطزیست طبیعی، عملیات سایبری