علیرضا عنابی - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، آذربایجان شرقی، ایران
آیدا تنهائی دیلمقانی - دانشجوی مقطع دکتری حقوق بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، آذربایجان شرقی، ایران

در جنگ سایبری مستقیما ملت ها باهم درجنگ نیستند بلکه رایانه وشبکه های اینترنت یک کشور درمقابل یک یاچند کشور قرار می گیرند ودرواقع این نبرد درفضای مجازی صورت می گیرد. فضایی که شایدامروزه به جرات بتوان گفت درآن اتفاقات و حوادث زودتر ازواقعیت پیش می رود. این نوع جنگ خود شیوه نوینی درمبارزات به شمار می رود و خود مظهر نوعی دگرگونی وانقلاب درشیوه جنگ بین دولتهاست که شامل جنگ روانی، جنگ هکرها، جنگ اقتصادی، جنگ و... می شود. مبارزه باحملات وجنگ سایبری درواقع نشان دهنده اقتدارکشورهاست که به چه میزانی دراین عرصه قدرت دارند واین خودنوعی مسولیت بین المللی را به وجود می آورد. نباید از یاد برد که امکان جمع آوری اطلاعات و ترتیب دادن حملات اینترنتی در فضای سایبر، توانایی وارد آوردن خسارتهای بزرگ را برای کشورهای کوچک، گروه های تروریستی و حتی افراد معمولی فراهم می آورد. یکی از مسائل مورد توجه حقوق بین الملل مدرن، مواجه ه با پدیده رو به افزایش حملات سایبری میباشد. حملات سایبری اقداماتی است که از سوی یک دولت برای هدف قرار دادن زیرساختهای اساسی یک دولت از جمله سیستم بانکی، انرژی و حمل و نقل عمومی که به شبکه رایانه ای متصل هستند صورت میپذیرد. حملات سایبری اگر مصداقی از تجاوز یا توسل به زور محسوب نشوند میتواند به عنوان مداخله در امور داخلی دولت یک تخلف بین المللی تلقی شود. در صورت انتساب این تخلف بین المللی به دولت طرح مسوولیت بین المللی دولت امکانپذیر خواهد بود. حمله سایبری توسط افراد خصوصی در صورتی که در استخدام دولت یا تحت کنترل دولت باشند به دولت منتسب میشود و حمله سایبری با همکاری شرکتهای ارائهدهنده خدمات اینترنتی تا جایی که در چارچوب اقتدار عمومی یا تحت کنترل دولت عمل میکنند به دولت منتسب میشود. اعمال نظریه تقصیر در حملات سایبری موجب میشود تا با شناسایی »مقصر« حمله سایبری »مرتکب« حمله سایبری نیز شناسایی شود. در این صورت امکان جبران خسارت به روشهای مختلف اعم از توقف عمل متخلفانه، پرداخت غرامت و جلب رضایت وجود خواهد داشت.

فضای سایبر، حملات سایبری، انتساب عمل متخلفانه به دولت، مسوولیت بین المللی، جبران خسارت.