محمدعلی ویشکائی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
تیمور آمار - دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
عیسی پوررمضان - استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
محمد باسط قریشی میناباد - استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

گسترش گردشگری از پدیده ­های مهم امروز است، در واقع در شرایط کنونی میعادگاه گردشگران از شهرهای بزرگ و تاریخی به سوی فضاهای روستایی و طبیعی تغییر ماهیت داده که این امر به نوبه­ ی خود در زمینه تحولات کالبدی-فضای روستاها تاثیر به سزایی گذاشته است. آنچه در پژوهش حاضر به عنوان هدف اصلی در نظر گرفته شد، تحلیل فضایی تحولات کالبدی-فضایی سکونتگاه های روستایی با تاکید گردشگری در روستاهای ساحلی شهرستان رشت می­باشد. این پژوهش از نظر هدف تحقیق کاربردی؛ از لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری داده ­ها نیز به صورت کتابخانه ­ای و میدانی است. جامعه آماری، شامل: روستاهای ساحلی شهرستان رشت می­ باشند که تعداد (۱۱) روستا به عنوان روستاهای نمونه انتخاب شدند که در دو دهه اخیر گردشگری در آن ها رواج یافته و جنبه­های مختلف و تحولات کالبدی-فضایی روستا را تحت تاثیر قرار داده است. بخش دوم جامعه آماری، شامل: افراد مطلع و آگاه (اعضای شورا و دهیاران) روستاهای ساحلی می ­باشند که بر اساس نمونه­ گیری هدفمند تعداد (۲۰)، انتخاب شدند. همچنین به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS، و آزمون­ های تعقیبی (Post Hoc)،  و (Tukey HSD)، و مدل (FARAS)، استفاده شده است. نتایج آزمون تی ­تک نمونه ­ای نشان داد گردشگری در تحولات (معماری مساکن روستایی، تغییر در بافت و نظام کالبدی، تغییر در نظام کارکردی و تغییر در نظام ارتباطی)، تاثیر زیادی داشته است. همچین در تحولات معماری مساکن روستایی، و از بین روستاهای ساحلی، باغ امیربکنده با مقدار ۳/۷۸، طالش محله با مقدار ۳/۲۲، علی زیبا کنار با مقدار ۳/۲۵، در طبقه سوم (تاثیر زیاد)، بیشترین میزان تاثیرپذیری را از گردشگری به خود اختصاص داده­ اند، و سایر روستاها در گروه طبقه دوم (تاثیر متوسط ) را با تاکید بر گردشگری شامل شدند. در تحولات تغییر در بافت و نظام کالبدی، از بین روستاهای مورد مطالعه، روستای علی زیبا کنار با مقدار ۳/۱۱، بیشترین میزان تاثیرپذیری را از گردشگری به خود اختصاص داده ­اند، و سایر روستاها در گروه طبقه دوم (تاثیر متوسط ) را با تاکید بر گردشگری شامل شدند. در تحولات تغییر نظام کارکردی و ارتباطی، تمامی روستاها در گروه طبقه دوم (تاثیر متوسط ) را با تاکید بر گردشگری شامل شدند. همچنین نتایج مدل آراس فازی نشان داد، تحولات تغییر در بافت و کالبد روستا با مقدار وزن ۰/۴۱۳ و تغییرات در نظام ارتباطی با مقدار وزن ۰/۳۹۰، بیشترین و کمترین میزان تاثیرپذیری را از گردشگری در روستاهای ساحلی شهرستان رشت به خود اختصاص داده ­اند.

تحولات کالبدی-فضایی, گردشگری, روستاهای ساحلی, شهرستان رشت