علیرضا معینی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
طاهره صادقلو - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
حمید شایان - استاد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
روح الله اسدی - استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
مهدی بازرگان - دانش آموخته دکتری گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

امروزه نگاه تک­بعدی به مکان و فضا از یک­سو و نگاه سرمایه­ای و اقتصاد بازار در غیاب کنترل و محدودیت­های دولت از سوی دیگر زمینه­ساز کالایی­شدن مناطق روستایی به­خصوص در فضاهای گردشگری است. بر همین اساس، پژوهش حاضر به تحلیل اثرات کالایی­شدن در منطقه گردشگری شاندیز در بعد تحولات کاربری اراضی پرداخته است. شیوه­ی پژوهش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مدل­های تحلیل فضایی همچون الگوهای تراکمی، مدل­های تحلیل لکه­های داغ و خودهمبستگی فضایی است. اطلاعات لازم در بازه بلندمدت (۱۴۰۰-۱۳۸۰) از طریق داده­های GIS و در بازه کوتاه­مدت (۱۳۹۶-۱۴۰۰) با استفاده از تصاویر ماهواره­ای Sentinel به دست آمده است. همچنین، جهت تجزیه وتحلیل داده­ها از نرم­افزارهای ArcGIS، TerrSet بهره گرفته شد. یافته­های تحقیق نشان داد که در بازه زمانی ۲۰ ساله در منطقه شاندیز در حدود ۷۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی و باغات تغییر کاربری یافته­اند که از این میزان ۵۵/۳۹ درصد به عنوان پهنه­های طبیعی، ۴۵/۱۰ درصد تبدیل به راه و ۸۲/۲۱ درصد هم به اراضی بایر ، در ۱۸/۲۸ درصد (۱۹۷ هکتار) از زمین­های کشاورزی و باغات، ساخت وساز صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل لکه­های داغ نشان داد که بیشترین تغییر کاربری در محور غربی شاندیز به سمت ییلاقات روستای ابرده اتفاق افتاده است.

کاربری اراضی, کالایی شدن روستا, گردشگری, شهر شاندیز