علی عزیزی - گروه جمعیت، اقلیم و محیط زیست، موسسه تحقیقات جمعیت کشور، تهران، ایران

وجود تفاوت های متعدد فرهنگی، جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی منجر به مصرف متفاوت منابع و در نتیجه فشار متفاوت بر محیط زیست می شود. ردپای اکولوژیک یکی از ابزارهایی است که تلاش دارد تا فشار انسان بر محیط زیست را کمی سازی نماید. مهاجرت از جمله پویایی های جمعیتی است که می تواند بر روند و الگوی فضایی ردپای اکولوژیک موثر باشد. شناسایی و تحلیل جریان و الگوهای فضایی ردپای اکولوژیک مهاجرت می تواند به شناسایی پویایی ردپای اکولوژیک کشور ناشی از مهاجرت های داخلی کمک نماید. بدین سان پژوهش حاضر با توجه به نقش مهم مهاجرت بین استانی در پویایی جمعیت کشور به دنبال تحلیل این مهم و تاثیر آن بر جریان و الگوی فضایی کلی ردپای اکولوژیک کشور می باشد. بدین منظور از داده های ثانویه در خصوص بررسی این مهم استفاده شده و جریان های مهاجرتی شامل مبدا اول، مقصد اول و نیز الگو و جریان فضایی ردپای اکولوژیک مهاجرین در سیستم اطلاعات جغرافیایی ترسیم شد. نتایج به دست آمده نشان داد که الگوی فضایی مشخصی در خصوص مبدا اول، مقصد اول و روند افزایشی ردپای اکولوژیک مهاجرت در کشور وجود دارد. الگویی که قطبیت و نقش دو استان صنعتی و توسعه یافته کشور یعنی استان های تهران و اصفهان را به خوبی نشان می دهد. این دو استان دو مرکز ثقلی هستند که علاوه بر داشتن ردپای اکولوژیک بالاتر نسبت به میانگین کشوری، جاذب مهاجرین استان های دیگر نیز هستند.

مهاجرت, ردپای اکولوژیک, سیستم اطلاعات جغرافیایی, الگو فضایی, ایران