Faezeh Salimi - University of Isfahan
vali rezai - University of Isfhan

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تاثیر مولفه های گذرایی سرنمونی بر ساخت حذف مفعول در زبان فارسی است. حذف مفعول پدیده ای است که در آن فعلی که ماهیتا متعدی بوده و برای تکمیل معنا به دو موضوع فاعل و مفعول نیاز دارد، با حذف مفعول خود به فعل لازم تبدیل می شود. با این حال، بدون آن که بافت کلی سرنخ هایی پیرامون هویت مفعول به دست دهد، مخاطب قادر به درک معنای جمله بوده و درک مفهوم مفعول محذوف برای او امکان پذیر می باشد. با توجه به اینکه حذف مفعول از عوامل کاهنده ی ظرفیت فعل و به تبع آن کاهنده ی میزان گذرایی است، انتظار می رود در این ساخت مولفه های گذرایی سرنمونی بیشتری با ارزش منفی حضور داشته باشند. به منظور بررسی این موضوع ۴۳۵ مورد حذف مفعول از منابع متنوع استخراج گشته و تاثیر مولفه ها به صورت مجزا بر هر نمونه مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه نشان می دهد که مولفه هایی نظیر ارادی بودن و کنش گری تاثیری بر حذف مفعول ندارند و بر خلاف انتظار بسامد ارزش مثبت مولفه های جنبشی، وجه و مثبت بودن که بیانگر میزان گذرایی بالا است در چنین ساخت کاهنده ی گذرایی بیشتر بوده است. طبیعتا حذف مفعول از دیگر مولفه های گذرایی سرنمونی پیروی می کند و بسامد ارزش منفی این مولفه ها در این ساخت بیشتر بوده است. بررسی میزان تاثیرگذاری مولفه های گذرایی سرنمونی و دلایل آن، ارائه آمار مربوط به بسامد هر یک در ساخت حذف مفعول و در نهایت معرفی پیوستاری از شرایط  سرنمونی حذف مفعول، مواردی است که در پژوهش حاضر به آن پرداخته شده است.

object omission, valency-reduction, prototypical transitivity components, verbal valency, transitivity-reduction., حذف مفعول, گذرایی سرنمونی, ظرفیت فعل, کاهش ظرفیت, تغییر گذرایی