محمد کاظم یوسف پور - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، رشت، ایران

در میان تصحیح های پرشمار مثنوی معنوی، چاپ استاد محمدعلی موحد، آخرین و بی گمان برترین است. در این مقاله این اثر فاخر را، ضمن برشمردن مزیت های آن، در چهار محور ارزیابی کرده ایم: ۱) تصحیح ابیات: در این بخش ۱۴ مورد که عمدتا به معنی و گاه به اعتبار ابیات درج شده از هامش نسخه ها مربوط اند بررسی شده است؛ ۲) فاصله گذاری میان ابیات مثنوی: این کار به زعم نگارنده از مزیت های این چاپ و از لوازم برقراری ارتباط آسان تر خواننده امروزی با مثنوی است. در این بخش سیاست گذاری مصحح دانشمند در اعمال فاصله ها ارزیابی شده است؛ ۳) رسم الخط: به زعم نگارنده، اتخاذ رسم الخط اندیشیده و یکدست در تصحیح متون، برمبنای آنچه فرهنگستان زبان فارسی تعیین کرده است، هم دستگیر خواننده در درست خوانی است و هم چاپ های متون کهن را از آشفتگی می رهاند. بعضی اشتباهات راه یافته در حروف چینی و عدم اتخاذ وحدت رویه، ایرادهایی در چاپ استاد راه داده که ارتباط خواننده را با معنای اثر دشوار کرده است؛ ۴) کاربرد نشانه های سجاوندی: در چاپ استاد به کارگیری نشانه ها، بدون افراط های معمول، نظرگیر است. در این مبحث، ضمن نشان دادن دقت های استاد، به اختصار، کاربرد نشانه ویرگول را بررسیده و به ذکر مواردی پرداخته ایم که ویرگول معنای بیتی را محدود کرده، یا خدشه ای به آن راه داده است. برای پرهیز از طول کلام، فقط دفتر اول مثنوی را مورد بررسی قرار داده ایم.

مثنوی معنوی, استاد موحد, تصحیح, فاصله گذاری, رسم الخط