گرچه آلن فینکل کراوت از همان نخستین سطور کتابش می کوشد از میراث ارنست رنان فرا گذشته به نوعی «پسا ملی­گرایی» دست یابد، حاصل شانزده گفت و گوی او با شماری از مهم ترین متفکران و پژوهشگران امروز فرانسه شاید نهایتا تاییدی باشد بر این اندیشه محوری رنان که تعلق به یک ملت را نه نژاد و زبان واحد، بل اراده هر فرد تعیین می کند. اگر بپذیریم که این اراده در عین حال ضامن وجود و بقای مردم سالاری است، به شکلی دور از انتظار، و به رغم تضاد ژرف تاریخی، دو انگاره ملی گرایی و مردم سالاری به یکدیگر می پیوندند؛ زیرا مردم سالاری نیز تحقق نمی پذیرد و دوام نخواهد شد، مگر آن که هر فرد آزادانه برخی محدودیت ها را بر آزادی خویش تحمیل کند. نفرت از مردم سالاری، که به عقیده ژاک رانسی یر اساسا در وحشت از برابری و هراس از همگانی شدن تفکر ریشه دارد (ن. ک. رانسی یر، ۲۰۰۵، ۱۰۶- ۱۰۵)، همچنین واکنشی است موجه به آزادی افسارگسیخته ای که از غیاب همین اراده و همین حسن نیت می زاید. و اگر فینکل کراوت پرسش «فرانسه چیست» را به «یک ملت چیست » رنان برتری می دهد، بیشتر از آن رو است که در فرانسه امروز واژه «ملت» انگار به یک دال بی مدلول، یا دست کم به دالی با مدلول نامطمئن بدل شده است. از کدام ملت سخن می توان گفت زمانی که مهاجر مستعمرات قدیم سرسختانه از تنیده شدن در بافت مقصد تن می زند ؟ نیت مهاجران نه ادغام در ساختاری به نام « ملت فرانسه»، بل دست یافتن به ملیت فرانسوی است (ن. ک. فینکل کراوت، ۳، ۸۲). و در عصر پسا استعماری، به ویژه در فرانسه، ملت و ملیت را باید دو چیز کاملا متفاوت، بل حتی متضاد به شمار آورد: کسب ملیت، اینجا، نوعی تسویه حساب است با ملت.

Qu’est-ce que la France? Alain Finkielkraut, Paris, Gallimard, ۲۰۰۷, First Edition, ۴۶۱ pages