محمدرضا شادمانی - دکتری تخصصی زبان شناسی شناختی، موسسه آموزش عالی علوم شناختی نویسنده مسوول
مجتبی منشی زاده - استاد تخصصی فرهنگ و زبانهای باستانی ایران، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی
ارسلان گلفام - دانشیار، عضو هیئت علمی زبان شناسی شناختی، گروه زبانشناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس
مهدی پورمحمد - استادیار، عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم شناختی و مغز، دانشگاه شهید بهشتی

مقاله حاضر مطالعه­ای تطبیقی درباره نسبت نظریه پیش­نمونی با فقه­اللغه ایرانی است. در این مقاله، با بهره­گیری توامان از مبانی نظری و روش­شناختی معنی­شناسی تاریخی-فقه­اللغوی از یک سو، و نظریه پیش­نمونی رش (۱۹۷۸) از سوی دیگر، هم­چنین، به پشتوانه برخی از ویژگی­های تصویری واژه­های رخ، دو رخ، رخان و رخسار / رخساره که جملگی با بسآمد بالا در متن­های نظم و نثر کلاسیک فارسی مضبوط هستند، داده­های ریشه­شناختی و پیکره­ای مربوط به دو واژه رخ و رو(ی) (از آغاز ادب کلاسیک فارسی تا پایان قرن نهم هجری)، مفهوم­شناسی و کاربردشناسی درزمانی آن­ها، به­ویژه، جنبه­های پیش­نمونی ریشه /rauk/ ایرانی باستان را نشان داده­ایم. از آن­جا که ریشه مذکور به حد کفایت از اشتقاق­های متعدد و متنوع فعلی و اسمی برخوردار است، مقوله­بندی­های تازه­ای در قالب الگوی شناختی آرمانی­شده (لیکاف ۱۹۹۰) (مدل­های خوشه­ای و شعاعی) و همچنین یک مدل پیش­نهادی تحت عنوان مقوله­بندی منظومه­ای پیش­نمون­بنیاد را از مشتقات  در فارسی نو استخراج و ارائه کرده­ایم. در برداشتی کلی، این مقاله کارکرد نظریه پیش­نمونی و پیامدهای آن -مشخصا اصل مجاورت معنایی- را در معرض داوری و نقد محققان و متخصصان در هر سه حوزه مطالعاتی معنی­شناسی واژگان­پایه شناختی، معنی­شناسی تاریخی-فقه­اللغوی و ادبیات ایرانی قرار می­دهد

معنی شناسی شناختی, فقه اللغه, معنی شناسی تاریخی -فقه اللغوی, نظریه پیش نمونی, روی, رخ