ابوالحسن موسوی خورشیدی
عایشه عنایتی
فاطمه کلنگی

زردک یکی از گیاهان دارویی نواحی گرم و خشک بیابانی ایران محسوب می شود. زردک (جزر) در متون حکمای طب سنتی ایرانی به عنوان یک گیاه مغذی، مقوی مغز، قلب و کبد و یک تقویت کننده جنسی و افزاینده منی شناخته شده است. هدف از مطالعه حاضر، بیان اثرات دارویی این گیاه از دیدگاه طب ایرانی و مقایسه آن با یافته های جدید می باشد. معیارهای ورود در این مطالعه مروری شامل یافته های موجود در منابع فارسی و عربی پزشکی و داروشناسی طب ایرانی، و مقالات فارسی و انگلیسی پزشکی و داروسازی و گیاه شناسی تا ۱۳ دسامبر سال ۲۰۲۲ بدون محدودیت زمانی بود. معیارهای خروج شامل اطلاعات چاپ نشده مانند پایان نامه ها و مقالاتی بود که فقط چکیده آنها در دسترس بود. همچنین مقالاتی که به زبان های دیگر نگارش شده بودند وارد مطالعه نشدند. با استفاده از کلیدواژه های طب سنتی ایران، Carrot، Daucus carota L.، Daucus carota L. var. carota پایگاه اطلاعات علمی داخلی مانند: SID, Magiran و پایگاه های علمی بین المللی از جمله: PubMed, Scopus, Google Scholar وSienceDirect  جستجو شدند. از میان ۸۰ مقاله جستجو شده ۳۱ مورد مطابق با معیارهای ورود انتخاب شدند. برای جستجوی منابع اصیل طب ایرانی از نرم افزار جامع طب، نسخه ۱/۵ با کلیدواژه های زردک، جزر، گزر، کزر و دوقو استفاده شد. زردک با داشتن کاروتنوییدهایی همچون آلفا-کاروتن و لوتئین، یکی از منابع باارزش آنتی اکسیدانی طبیعی است که می تواند در جلوگیری از بسیاری از بیماری های چشمی، قلبی عروقی، پوستی و انواع سرطان نقش داشته باشد. از دیدگاه طب ایرانی زردک مقوی قوای جنسی، تقویت کننده بینایی و خارج کننده سنگ کلیه و مثانه، مسکن درد سینه، بازکننده انسداد کبد، هضم کننده، ضدنفخ و ادرارآور می باشد. به نظر می رسد زردک به عنوان یکی از سبزی های بومی ایران، مورد توجه است و فرآورده های متنوع حاصل از اجزاء مختلف آن، جزیی از رژیم غذایی تمام گروه های سنی را تشکیل می دهد.

طب ایرانی, هویج, گیاهان دارویی