اسما آزادنیا
محمدمهدی زرشناس
الهه ناز پرهیزکار

سابقه و هدف: شیوع روزافزون اختلالات گوارشی از عمده ترین مشکلات جوامع امروزی محسوب می شود. از مهم ترین بیماری های این دسته سوءهاضمه است که برای درمان آن از روش های دارویی و غیردارویی متفاوتی استفاده می شود. از جمله روش های دارویی می توان به درمان های طب مکمل اشاره کرد که در این میان، استفاده از گیاهان دارویی، عصاره، اسانس و ترکیبات مستخرج از گیاهان بسیار پرکاربرد است. در میان اشکال دارویی اختصاصی ذکرشده در داروسازی سنتی ایران، یک شکل مهم و پرمصرف، شکل دارویی «علاج فساد هضم» بوده که به طور غیرمستقیم به سوءهاضمه اشاره دارد. مواد و روش ها: از جمله داروهای ترکیبی که برای فساد هضم استفاده می شود فرمولاسیونی شامل ۴ مفرده فلفل سیاه، بذر شوید، زیره سیاه و گل محمدی است. در این مطالعه به ساخت فرمولاسیون قرص علاج فساد هضم پرداخته شد. به همین منظور گیاهان مذکور خشک، پودر و مخلوط شدند. سپس خرده نگاری و تهیه اسانس انجام شد. آنالیزهای دستگاهی نظیر کروماتوگرافی، کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی و استانداردسازی با کمک کروماتوگرافی گازی متصل به آشکارساز یونیزاسیون شعله ای و در نهایت تهیه فرمولاسیون قرص از این فرآورده انجام گردید. یافته ها: ترکیبات اصلی مخلوط چهار گیاه تشکیل دهنده فرآورده علاج فساد هضم، پس از آنالیزهای ذکرشده، ۶۸/۱۶ درصد دیل آپیول (Dillapiol) و ۵/۶ درصد کاریوفیلن (Caryophyllene) بود. بعد از ساخت قرص که با کمک بهینه سازی فرمولاسیون های متفاوت تهیه شده بود، تست های پایداری مرتبط به قرص انجام شد که نشان دهنده فرسایش کمتر از ۱ درصد، میانگین تغییرات وزن کمتر از ۱ درصد، سختی حدود ۰/۴±۱۲/۵، میانگین زمان متلاشی شدن کمتر از ۲۲ دقیقه و میانگین ضخامت حدود ۰/۱±۶/۷ میلی متر بود. نتیجه گیری: درنهایت با توجه به بازده اسانس گیری مخلوط هر چهار گیاه و تعیین مقدار انجام شده به روش کروماتوگرافی گازی متصل به آشکارساز یونیزاسیون شعله ای، میزان کاریوفیلن در فرمولاسیون نهایی هر قرص حدود ۱۲۸ میکروگرم اندازه گیری شد.

سوءهاضمه, شوید, فلفل سیاه, گل سرخ