فرناز سهراب وند
اسماعیل ناظم
مژگان تن ساز
منصور کشاورز
فتانه هاشم دباغیان
علیرضا نیکبخت نصرآبادی
اشرف الدین گوشه گیر

مقدمه: باروری یکی از اهداف بزرگ خلقت، جهت بقای نسل است. شیوع قابل توجه ناباروری در جهان و ایران و بار اقتصادی ناشی از روش های درمانی مختلف آن، سبب ایجاد مشکلات متعددی برای زوج و جامعه می گردد. طب سنتی ایران که یکی از مکاتب طبی کل نگر می باشد، دیدگاه های ویژه ای در این مورد دارد که شناخت آن ها برای جامعه ی پزشکی خالی از فایده نیست. هدف از این مطالعه، سیری در اسباب و علل نازایی زنان از دیدگاه طب سنتی ایران می باشد تا با شناخت دقیق زوایای آن بتوان ضمن آشنایی با عقاید حکمای طب سنتی در رابطه با این بیماری به الگویی جدید در شناخت و تقسیم بندی علل نازایی دست یافت. به این منظور متون معتبر طب سنتی از قبیل قانون ابن سینا، کامل الصناعه، خلاصه الحکمه، ذخیره ی خوارزمشاهی، اکسیر اعظم، معالجات عقیلی، الموجز و غیره مورد بررسی قرار گرفتند. مطالب مربوط به نازایی ذیل عنوان "امراض زنان" و اسباب و علایم آن بررسی شدند و متون مرتبط با آن مورد تجزیه و تحلیل محتوایی قرار گرفتند و اختلافات، اشتراکات و افتراقات بررسی و جمع بندی شدند. به طور کلی دلایل عمده ی بیان شده در رابطه با علل نازایی زنان شامل مشکلات منی زن، مشکلات مربوط به تخمدان ها و مجاری منی، مشکلات رحمی، مشکلات اندام های دیگر و علل روحی، روانی و رفتاری بیان شده است. همچنین حکمای ایران معتقد بودند که ماده ی اولیه ی تولید منی از همه ی اعضاء خصوصا اعضای رئیسه به دست می آید. با این دیدگاه اختلال در اندام های دیگر به ویژه رئیسه (مغز،کبد و قلب) را نیز عامل نازایی می دانستند. علل روحی و روانی از سایر عللی است که حکما به آن توجه خاص داشتند. مرور اسباب نازایی زنان از دیدگاه طب سنتی ایران که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است، مقدمه ای است برای آشنایی با اصطلاحات و نظرات حکمای طب سنتی ایران و همچنین آغاز راهی است که به شناخت روش های درمان نازایی زنان از دیدگاه این مکتب ختم خواهد شد.

Infertility, Female infertility, Traditional Iranian Medicine., ناباروری, نازایی با عامل زنانه, طب سنتی ایران