محمد باقر فضل جو
منصور کشاورز
منصوره تقا

یکی از انواع سردرد در کتب طب سنتی ایران، سردرد مشارکتی معده می باشد. سردرد مشارکتی معده، عبارت است از سردردی که علت ایجاد آن اختلالات ناحیه ی سر و گردن نمی باشد، بلکه اختلالات عملکرد معده و بیماری های آن موجب ایجاد حس درد در سر می شود. درمان این نوع سردرد وابستگی کامل به درمان اختلالات معده دارد. با توجه به اینکه در طبقه بندی انجمن بین المللی سردرد (IHS)، این نوع سردرد تعریف نشده است، لذا این مطالعه، جهت بررسی جایگاه سردرد مشارکتی معده، علل، انواع و علایم آن در معتبرترین کتب مرجع طب سنتی ایران، طراحی گردید. روش کار در این تحقیق از نوع روش کتابخانه ای بوده که با بررسی کتب مرجع طب سنتی، مانند قانون در طب، ذخیره ی خوارزمشاهی، الحاوی، اکسیر اعظم، معالجات عقیلی، شرح الاسباب و العلامات انجام پذیرفته است. در بررسی انجام یافته مشخص شد که سردرد با منشاء اختلالات معدی و گوارشی، جایگاه بسیار روشن و تعریف شده ای در این مراجع داشته و در تمامی کتب مذکور در بحث سردرد به آن پرداخته شده است. سردرد مشارکتی معده در این کتب به انواع زیر تقسیم شده است: ۱- سردرد ناشی از سوء مزاج ساده معده، ۲- سردرد ناشی از سوء مزاجات مادی معده (صفراوی، بلغمی و سوداوی)، ۳- سردرد ناشی از تولید باد و نفخ معده (ریحی)، ۴- سردرد ناشی از تولید بخار ها در معده (بخاری)، ۵- سردرد ناشی از ضعف فم معده (ضعف قسمت فوقانی معده). در ضمن علایم و راهکارهای درمانی هر یک از انواع فوق نیز به دقت مورد اشاره قرار گرفته است. به این ترتیب مشخص می گردد که این نوع سردرد برخلاف طب رایج، در طب سنتی ایران، جایگاه بسیار روشن و تعریف شده ای داشته و طبیبان ایرانی به خوبی با آن آشنا بوده و به درمان آن می پرداخته اند

Stomach, Iranian traditional medicine, Participatory gastric headache., ردرد, معده, طب سنتی ایران, سردرد مشارکتی معده