مهدی رفعتی پناه مهرآبادی - استادیار گروه مطالعات تاریخی و محیطی، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی، سازمان سمت، تهران، ایران.

با انقلاب مشروطه و گسترش فعالیت احزاب و مطبوعات، مقالات گوناگونی با هدف اصلاح جامعه انتشار یافتند. مسئله زنان یکی از مهم­ترین موضوعات این مقالات بود، به نحوی که برخی از نشریات به صورت اختصاصی به آن می­پرداختند. نشریه شکوفه به­عنوان یکی از نشریات اختصاصی زنان در تلاش بود تا ضمن به نقد کشیدن وضعیت زنان در جامعه، امکان بهبود و ارتقای جایگاه و نقش آنان را فراهم آورد. این مقاله با استفاده از تحلیل محتوای کیفی درصدد است ضمن بررسی نقش زنان در ایران پیشامشروطه، به بیان ویژگی­های زن ایدئال ایرانی از منظر نشریه شکوفه بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که زنان در ایران پیشامشروطه اصولا چه وضعیتی داشتند و با انقلاب مشروطه و تحولات فرهنگی و اجتماعی جامعه، چه تصویری از زن ایدئال در نشریات مشروطه، به­ویژه در نشریه شکوفه، ترسیم شد. نتایج تحقیق نشان می­دهد زن ایدئال از یک سو باید تحصیل­کرده و باسواد و دارای نگاه انتقادی به مسائل می­بود و از سوی دیگر باید کنش اجتماعی موثری می­داشت، مانند تلاش برای ترویج سوادآموزی زنان، پرهیز از تقلید کورکورانه در مواجهه با فرهنگ مصرفی در کنار کسب مهارت­های زندگی از جمله شوهرداری، آشپزی، خیاطی، فرزندداری از جنبه نظری و عملی. زن ایدئال ایرانی باید واجد تمام ویژگی­هایی می­بود که می­توانست او را به­عنوان یک کنشگر موثر در امور اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و خانوادگی معرفی کند، از ویژگی­های ظاهری چون آراستگی ظاهر گرفته تا ویژگی­های اخلاقی و علمی.

نشریات مشروطه, شکوفه, زن ایدئال, نوع آرمانی, انقلاب مشروطه