سالار حافظ قرآن - دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی گرایش فیتوشیمی، دانشگاه گلستان
پونه ابراهیمی - دانشگاه گنبد کاووس، استادیار و عضو هیئت علمی، گرایش تجزیه و جداسازی
حسین میقانی - دانشگاه گلستان، عضو هیئت علمی دانشکده علوم پایه

سنبل‌کوهی(نجم آبی) یک گیاه چندساله است که متعلق به خانواده لاله است. این گیاه به‌عنوان یک ماده غذایی و یک داروی سنتی برای افزایش گردش خون، ضد التهاب و ضد درد استفاده می‌شود. با توجه به تستهای فیتوشیمیایی که بر روی پیاز این گیاه انجام گرفته است، وجود گلیکوزیدهای قلبی و فلاونوئیدها از جمله هوموایزوفلاون‌ها، گزارش شده است. فلاونوئیدهای آزاد و گلیکوزیدی بزرگترین گروه از ترکیبات طبیعی فنولی‌اند. گلیکوزیدهای قلبی گروهی از ترکیبات طبیعی هستند که در افزایش نیروی انقباضی قلب بیماران و نارسایی احتقانی قلب و نیز آریتمی‌های قلبی موثرند. این ترکیبات، در غلظت‌های غیرسمی منجر به آپوپتوز در خطوط سلول‌های بدخیم مختلف در شرایط آزمایشگاهی می‌شوند. آپوپتوز، مرگ سلولی برنامه‌ریزی شده است و از نکروز که یک فرآیند فعال است و منجر به مرگ سلول‌ها می‌شود، جداست. هوموایزوفلاونها توسط دی‌کلرومتان و گلیکوزیدهای قلبی نیز توسط محلول 80% هیدروالکلی قابل استخراج هستند. در این تحقیق، عصاره هیدروالکلی (80%) سنبل‌کوهی و گل انگشتانه استخراج و سپس قدرت سمیت و انتخاب‌پذیری گلیکوزیدهای آن که شامل پروسیلاریدین A، دیژی‌توکسین و دیگوکسینبودند، در برابر سلولهای تومور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که گیاه سنبل‌کوهی بیشتر شامل پروسیلاریدین A و گیاه گل انگشتانه بیشتر شامل دیژی‌توکسین و دیگوکسین می‌باشند. همچنین، با توجه به اینکه گیاه گل انگشتانه در برابر سلول‌های تومور جامد یا خونی اثر درمانی بیشتری را نشان داد، نتیجه‌گیری شد که دیژی‌توکسین و دیگوکسین قادرند برخلاف پروسیلاریدین A به‌صورت انتخابی، سمیت خود را در برابر سلول‌های تومور جامد بیماران نشان دهند.

سنبل کوهی (نجم آبی)، گل انگشتانه، خانواده لاله، گلیکوزیدهای قلبی و سمیت سلولی