علیرضا پویا - استاد، گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
سمیه فدائی - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
علی سیبویه - پژوهشگر گروه پژوهشی تفکر سیستمی در عمل، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

سیستم حمل ونقل اتوبوس رانی یکی از مهم ترین سیستم­ های حمل ونقل همگانی شهری به شمار می ­آید و نقش عمده ای را در انجام سفرهای درون شهری و روزانه شهروندان ایفا می نماید. از آن جایی که سهم خودرو شخصی از سفرهای شهری در حال افزایش است، تعیین راهبرد و سیاست­گذاری جهت افزایش استفاده از اتوبوس در سفرهای درون شهری اهمیت فراوانی دارد اما نکته ای که وجود دارد، آن است که برای رسیدن به این هدف، باید دانست که کدام یک از طرح ­های پیشنهادی می تواند به بهترین نحو موجب افزایش استفاده از اتوبوس شود. نوآوری تحقیق حاضر استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستم ­ها در سیستم­ های حمل ونقل اتوبوس رانی در راستای تحقق این هدف است. عوامل موثر بر استفاده از اتوبوس با استفاده از روش تحلیل محتوای پیشینه تحقیق شناسایی شده و متغیرهایی چون فرهنگ­سازی، هوشمندسازی، کیفیت فیزیکی و فنی اتوبوس در مدل لحاظ شده که در سایر مطالعات در نظرگرفته نشده است. مدل سیستم حمل ونقل اتوبوس رانی، به صورت پایلوت برای شهر مشهد اجرا شد. پس از اعتبارسنجی مدل، با توجه به نظر خبرگان دو سناریو و هفت نوع سیاست بودجه ای بر روی مدل اجرا شد. نتایج نشان داد در سناریو کرایه اتوبوس رانی، درصورت عدم تغییر کرایه اتوبوس، جذابیت اتوبوس به میزان ناچیزی افزایش می یابد. سناریو افزایش بودجه کل بهبود اتوبوس رانی نشان داد، تغییر چندانی در استفاده از اتوبوس ایجاد نمی کند. نتایج بررسی سیاست ها نشان می دهد، بهترین سیاست، سیاست کاهش یک درصدی بودجه خرید ناوگان و افزایش بودجه فرهنگ سازی و هوشمندسازی است که منجر به افزایش استفاده از اتوبوس به صورت بلندمدت خواهد شد.

استفاده از اتوبوس, پویایی شناسی سیستم ها, جذابیت خودرو شخصی, سیستم حمل ونقل اتوبوس رانی