شریف جورابیان شوشتری - گروه مهندسی طبیعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.

تالاب‎ها برای بقای انسان حیاتی هستند و %۶/۴۰ از ارزش کل خدمات اکوسیستم جهانی را تشکیل می‎دهند. پژوهش حاضر تحلیل تغییرات پوشش سرزمین تالاب شور گلپایگان را از سال ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۸ تحلیل و سپس مدل‎سازی با رویکرد ترکیبی شبکه عصبی مصنوعی، زنجیره مارکف و بهینه‎سازی چندمنظوره برای سال ۲۰۳۰ و ۲۰۴۰ جهت دستیابی به پایداری محیط انجام شد. جهت دستیابی به بالاترین صحت در مدل‎سازی پتانسیل انتقال از چهار سناریو با دوره واسنجی و زیرمدل‎های مختلف استفاده شد. از شاخص FOM نیز جهت ارزیابی صحت سناریوهای مختلف با استفاده از رویکرد روی هم گذاری سه نقشه پوشش سرزمین سال‎های ۲۰۰۸، ۲۰۱۸ واقعیت زمینی و ۲۰۱۸ حاصل از مدلسازی استفاده شد. متغیرهای موثر در توصیف تغییرات رخ داده در منطقه نیز با استفاده از ضریب کرامر انتخاب شدند. بالاترین صحت در سناریوی با دوره واسنجی ۱۹۹۸-۱۹۸۸ و ۹ زیرمدل مورداستفاده در مدل‎سازی تغییرات سال ۲۰۱۸ مشاهده شد. متغیرهای شاهد احتمال تغییر و فاصله از اراضی کشاورزی بالاترین تاثیر را در تغییرات منطقه موردمطالعه نشان دادند. مناطق مسکونی و اراضی کشاورزی در سال ۲۰۳۰ به ترتیب %۶/۰ و %۸/۱ و در سال ۲۰۴۰ نیز به ترتیب %۱ و %۲/۲ نسبت به سال ۲۰۱۸ افزایش نشان دادند. میزان کاهش در مراتع متراکم نیز در سال‎های ۲۰۳۰ و ۲۰۴۰ نسبت به ۲۰۱۸ به ترتیب %۱/۱۳ و %۶/۱۸ به دست آمد. پهنه‎های آبی در سال ۲۰۳۰ و ۲۰۴۰ نسبت به سال ۲۰۱۸ افزایش %۱۸/۰ و %۲۷/۰ را به علت تبدیل اراضی کشاورزی و مراتع به دریاچه پشت سدهای گلپایگان و کوچری نشان دادند. افزایش برداشت آب از چاه‎های غیرمجاز، کاهش جریان آب ورودی به تالاب و افزایش برداشت از سنگ معدن تزیینی سبب مشکلات جدی برای تالاب شور گلپایگان شده که نیاز است برنامه‎ریزان سرزمین راهکارهای جبرانی را جهت احیا، تامین حقابه و پایداری اکولوژیکی تالاب ارائه کنند.

سناریوسازی, شبکه عصبی مصنوعی, بهینه‎سازی چند منظور, زنجیره مارکف, ارزیابی صحت