مریم شاهرخی - M.Sc. Student, Department of Range and Watershed Management, Faculty of Natural Resources and Environment, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
محمدتقی دستورانی - Professor, Department of Range and Watershed Management, Faculty of Natural Resources and Environment, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
محمد فرزام - Professor, Department of Range and Watershed Management, Faculty of Natural Resources and Environment, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
سعیده خاقانی - Ph.D., Department of Reclamation of Arid & Mountain Regions, Faculty of Natural Resources, Tehran University, Tehran, Iran

قرار گرفتن ایران بر کمربند خشک جهان و خشکسالی­های اخیر لزوم افزایش بهره­وری از آب خصوصا در پروژه­های احیاء طبیعت از جمله طرح­های کمربند سبز شهرهای بزرگ کشور را دوچندان نموده است. لذا بررسی و تحقیق در خصوص یافتن راهکارهایی که بتواند هدررفت رطوبت خاک را کاهش داده و نیاز گیاهان به آب را تعدیل نماید ضرورتی انکار ناپذیر است. بر این اساس هدف از تحقیق حاضر ارزیابی کارایی خاک پوش­های سنگ و بقایای گیاهی بر نگهداشت رطوبت خاک چاله­های گیاهی کشت شده در کمربند سبز جنوب مشهد است. برای این منظور دو تیمار آبیاری در سه بلوک شامل تیمارهای خاک پوش سنگ، خاک پوش بقایای گیاهی و شاهد در مجموع به مساحت ۵/۱ هکتار با ۹ گونه (دغدغک، داغداغان، زالزالک، جارو، توت، سنجد تلخ، سرو، زبان گنجشک، کام تیغ) و چهار تکرار در هر بلوک کشت شد. بلوک­ها بر اساس یک برنامه آبیاری مشخص و از پیش تعیین شده آبیاری شد و با اندازه گیری مرتب رطوبت و دمای خاک و نیز میزان زنده مانی و رشد گونه­های کشت شده در طول تحقیق تاثیر خاک پوش­های استفاده شده بر ذخیره رطوبت و دما و نیز استقرار و رشد گیاهان بررسی شد. نتایج نشان داد تیمار مالج سنگ در بیش تر گونه­ها با تفاوت معنی داری در حد ۹۹ درصد رشد بهتری دارند. هم چنین از نظر نگهداشت رطوبت خاک پوش گیاهی در روزهای ابتدایی پس از آبیاری دارای اختلاف معنی داری با سایر تیمارها بود ولی با گذشت زمان وضعیت ذخیره رطوبت در خاک پوش سنگ وضعیت بهتری نشان داد. از نظر زنده­مانی تفاوت معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد. در نهایت با توجه به نتایج حاصل شده و از آن جایی که خاک پوش سنگی علاوه بر میزان تاثیر، هم از نظر تهیه و اجرا و هم از نظر ماندگاری در عرصه دارای ارجحیت است، می­تواند به عنوان راهکار مناسب­تر پیشنهاد شود.

Stone mulch, plant mulch, soil moisture, Mashhad, مالچ سنگ, مالچ گیاه, رطوبت خاک, مشهد