عباسعلی رضایی نیا - گروه باستان شناسی دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

مجموعه گل مهرهای دوره ساسانی موجود در مخزن موزه شاهرود، شامل ۳۲ قطعه گل مهر است که در سال ۱۳۸۵ توقیف و به موزه شاهرود تحویل داده شد. این گل مهرها حاوی اطلاعات ارزشمندی است و مطالعه آنها به غنای دانش مهرشناسی دوره ساسانی می افزاید. کاربرد و گروه صاحبان مهرها، نحوه الصاق گل مهرها به اسناد یا کالاها، شناخت ویژگی های شمایل نگاری گل مهرها و پی بردن به گاهنگاری نسبی آنها از اهداف اصلی پژوهش پیش رو است. در این مقاله به روش توصیفی – تحلیلی، صرفا مجموعه گل مهرهای توقیفی موزه شاهرود معرفی و نیز راجع به اهمیت گل مهرها و هر یک از نقوش توضیح داده شده است. در آینده نزدیک، پس از پاکسازی گل مهرها به خوانش کتیبه ها اقدام و در مقاله ای جداگانه منتشر خواهد شد. نتیجه پژوهش نشان می دهد از مجموع ۳۲ قطعه گل مهر، ۱۱ قطعه دارای کتیبه و ۲۰ قطعه دارای نقوش حیوانی (واقعی و اساطیری)، نمادها و نشان است. حاشیه ۲۰ اثر مهر نیز با کتیبه همراه است. بر اثر فرسایش۱ قطعه گل مهر نیز فاقد نقش است. در بررسی مقدماتی گل مهرهای موزه شاهرود، ۶۰ اثر مهر شناسایی شد. اکثر قطعات یک اثر مهر دارند و تنها در یک قطعه، هفت اثر مهر دیده می-شود. گل مهرها اغلب از یک اثر مهر بزرگ اصلی و تعدادی اثر مهر فرعی در پیرامون اثر مهر مرکزی تشکیل شده اند. به طور کلی اثر مهرها شامل مهرهای اداری و مهرهای خصوصی است.

دوره ساسانی, گل مهر, موزه شاهرود, اثر مهر, شمایل نگاری