هاله حسینی اکبرنژاد - Assistant Prof., Department of Law, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University

با تاسیس و توسعه مناطق ویژه اقتصادی، بروز اختلافات تجاری بین­المللی روند افزایشی داشته و تمرکز بر شیوه­های حقوقی حل و فصل اختلافات مذکور، بخشی از استراتژی دولت­های ذی ربط بوده است. داوری تجاری بین­المللی به عنوان یک شیوه مرسوم و مقبول حل وفصل اختلافات در مناطق ویژه اقتصادی است. با این وجود برخی دولت­ها بنا بر ضرورت­های عملی، در دو دهه اخیر، اقدام به تاسیس دادگاه­های تجاری بین­المللی در این مناطق نموده­اند. برخی ویژگی های دادگاه های تجاری بین المللی که الگوبرداری از قواعد و شیوه های داوری بین المللی است، عبارتند از: انعطاف پذیری بیشتر در رسیدگی ها، امکان انتصاب قضات با ملیت خارجی، اجازه حضور وکلای خارجی در دادگاه، اجازه طرفین برای توافق بر انجام رسیدگی های خصوصی و گسترش قابلیت اجرای احکام. همچنین برخی خلاهای داوری تجاری بین المللی که تا حدودی در دادگاه­های تجاری بین­المللی تعدیل گردیده، عبارت است از: امکان ورود ثالث، افزایش سرعت رسیدگی و استقلال و بی طرفی مرجع رسیدگی کننده. به لحاظ عملی نیز شاهد رابطه تعاملی دوسویه میان این دو نهاد هستیم؛ زیرا از یک سو، داوری تجاری بین المللی نقش مهمی در تاسیس دادگاه های تجاری بین المللی چه در اروپا و چه در آسیا داشته است و از سوی دیگر، دادگاه­های تجاری بین­المللی نیز نقش فزاینده­ای در رسیدگی­های داوری ایفا می­کنند و برای انجام و توسعه فرایند داوری و یا تضمین اجرای آرای داوری مساعدت قضایی ارائه می­دهند. با توجه به چشم­انداز عملکرد دادگاه­های تجاری بین­المللی، مطالعه تطبیقی آن ها در جهت ارائه الگویی مطلوب و متناسب با مقتضیات هر کشور اقدامی ضروری به نظر می رسد.

International Commercial Courts, Special Economic Zones, International Commercial Arbitration, International Commercial disputes, اختلافات تجاری بین المللی, دادگاه تجاری بین المللی, داوری تجاری بین المللی, مناطق ویژه اقتصادی.