بامداد شادی زواره - گروه روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
معصومه آزموده - گروه روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
بابک کاشفی مهر - گروه روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
جواد مصرآبادی

مقدمه: عقب ماندگی ذهنی در کودکان منبع تنیدگی برای خانواده و مراقب است که می­تواند به اختلال قابل ملاحظه در عملکرد اجتماعی – شغلی و آسیب به کیفیت زندگی مراقبین شود. این مطالعه با هدف مقایسه اثربخشی آموزش تاب آوری مثبت گرا و آموزش مبتنی بر ذهنی سازی در بهبود خود تنظیمی هیجانی و تعامل والد- فرزند در مادران کودکان کم توان ذهنی انجام شد. روش کار: روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر در برگیرنده کلیه مادران دارای کودکان کم توان ذهنی شهر تبریز در سال ۱۴۰۱ بود. از بین افراد جامعه آماری، ۴۵ نفر به روش نمونه­گیری هدفمند انتخاب شدند و به روش تصادفی در سه گروه (هر گروه ۱۵ نفر) گمارش شدند. ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه خودتنظیمی هیجانی هافمن و کاشدان (۲۰۱۰) و پرسشنامه تعامل والد – فرزند  پیانتا (۱۹۹۴) بود. آموزش تاب آوری مثبت گرا و آموزش مبتنی بر ذهنی سازی در ۸ جلسه ۹۰ دقیقه­ای اجرا شدند. تحلیل داده­ها با استفاده از نرم افزار SPSS.v۲۱ و آزمون­های تحلیل کوواریانس چندمتغیره و آزمون تعقیبی حداقل تفاوت معنادار انجام شد. یافته ­ها: نتایج پژوهش نشان داد آموزش تاب آوری مثبت گرا بر خودتنظیمی هیجانی (۳۹۱/۲=MD؛ ۰۱۴/۰=P) و تعامل والد- فرزند  (۶۸۳/۴=MD؛ ۰۲۶/۰=P) تاثیر دارد. همچنین، آموزش مبتنی بر ذهنی سازی نیز بر خودتنظیمی هیجانی (۲۵۷/۴=MD؛ ۰۰۱/۰=P) و تعامل والد- فرزند  (۹۵۵/۹=MD؛ ۰۰۱/۰=P) اثربخش بود. مقایسه اثربخشی مداخله­ها نیز مبین آن بود به غیر از خودتنظیمی هیجانی (۰۵/۰P). نتیجه ­گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر پیشنهاد می­شود آموزش مبتنی بر ذهنی­سازی در اولویت برنامه­های مداخله­ای برای بهبود سلامت روانی مادران کودکان کم توان ذهنی قرار گیرد.

resilience, self-regulation, parent-child interaction, mothers, intellectual disabilities., تاب آوری, ذهنی سازی, خود تنظیمی, تعامل والد- فرزند, مادران, کم توانی ذهنی.