عبدالمجید محققی - استادیارزبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
سوسن قاسمی حیدری - دکتری تاریخ ایران دانشگاه شیراز و دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
زینب محمدی - دانش آموخته زبان و ادبیات و فارسی دانشگاه یاسوج

در جهانبینی وحدت وجود، تمام ممکنات ازسلسله مراتبی تشکیل شده اند که از ماده اولی شروع و به وجود کلی منتهی می گردند و همه ی موجودات مانند دوایر متحد المرکز، مرکز یگانه ی خود را که وجود است، منعکس می سازند. در این جهانبینی انسان از تجلی اسمائی و صفاتی حق و عالم از تجلی افعالی او نمود یافته و محبوب ازلی با فیض های اقدس و مقدس خود باعث ظهور این همه نقش و نگار شده است. شعر عرفانی فارسی مبین تفکر وحدت وجودعرفانی و بازتاب مفاهیم عمیق شعرای عارف و عاشقی است که با تجربه ی عرفانی خود به بیان آن پرداخته اند.از این رو تبیین و تحلیل اشعار عطار وشیخ شبستری نشان می دهد که ایشان به مضمون های مشابهی در مورد تجلی وحدت پرداخته اند؛ زیرا هر دو متفق القولند که آفرینش از تجلی اسمائی، صفاتی و افعالی خداوند واحد به ظهور رسیده است و تمام ممکنات چونان آینه های متعددی هستند که ، با توجه به خصوصیتی که دارند، مجلای آن ذات مطلق اند. تمثیل آینه بارزترین تمثیلی است که آن دو عارف در این مورد به کار می برند تا بدین وسیله رابطه ی ممکنات با تجلی حق را نشان دهند. تنها تفاوت آنان در این است که عطار با نگاهی عاشقانه تر نسبت به شبستری به ظهور حق در آینه ی ممکنات توجه می نماید؛ و شبستری با حجب و حیای بیشتر و با خضوعی تیزبین تر کوس رسوایی سرمی کشد.

وحدت وجود, تجلی, آینه, عطار, شبستری