الهام سادات مقدسی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران رشته دانش اجتماعی مسلمین
مهدی حسین زاده یزدی - دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

این پژوهش می کوشد، پیوند اسلام و مدرنیته را در اندیشه گولن ذیل سه حوزه سیاست، اقتصاد و آموزش دنبال کند و با بررسی مبانی فکری گولن دریابد که آیا این پیوند با حفظ ماهیت اسلام اصیل صورت می گیرد یا حاصل آن اسلامی سکولار خواهد بود؟ مقاله حاضر با روش اکتشافی- توصیفی به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است: اسلام و مدرنیته در اندیشه فتح الله گولن چگونه پیوند می خورند؟ مهم ترین نتایج حاصل از بررسی اندیشه او و مبانی فکری فتح الله گولن را می توان این گونه برشمرد: او با مخالفت با اسلام سیاسی و تطبیق مفهوم شورای اسلامی با دموکراسی غربی بدون توجه به ریشه های فکری این دو، راه را برای تشکیل دولت سکولار هموار می سازد و با افزودن احکام اسلامی خمس و زکات و انفاق به سرمایه داری می خواهد وجهی اسلامی به اقتصاد سرمایه داری بدهد. در نقد اندیشه او می توان بر این نکات تاکید کرد: وی به دلیل نپذیرفتن تاسیس دولت اسلامی، قواعد اقتصادی اسلام را تنها در حد گزاره های اخلاقی معطوف به عدالت توزیعی باقی می گذارد؛ بنابراین، پیوندی ناقص و ناموزون از اقتصاد و مذهب را به نمایش می گذارد. در موضوع آموزش نیز مجددا به دلیل خلاء دولت اسلامی، با وجود تایید اتحاد علم و دین در اندیشه او و توصیه به تولید علم دینی، سیستم آموزشی به خاطر وابستگی به قدرت دولت سکولار، قادر به تولید محتوای آموزشی بومی شده با هویت اسلامی نخواهد بود.

سکولاریسم, سرمایه داری اسلامی, آموزش سکولار, دموکراسی اسلامی, اسلام سکولار