امیرحسین عبدالله زاده - کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای دانشگاه تهران
مجید خرمشاد - کارشناسی مهندسی شهرسازی دانشگاه تهران

در بسیاری از مناطق جهان منابع بسیار ازشمندی در پهنه های آبی وجود دارد که از دیرباز منابع بسیار مهم و بزرگی از انرژی و نیازانسانی و جانوری را تأمین می نموده است . و همواره به دنبال آن هستند تا بتوانند بین نیاز های فردی و ملی استفاده از آن منابع و حفظو گسترش آن تعادل و توازن برقرار نمایند که این رویکرد در سالیان اخیر با ظهور و بروز رویکرد های توسعه پایدار رنگ جدی تری به خودگرفته است. تالاب شادگان با مساحتی بالغ بر پانصد و چهل هزار هکتار با قرارگیری در جنوب غربی ایران و محدوده انتقال از خشکی به آب های خلیج فارس به عنوان بزرگترین تالاب ایران و یکی از بزرگترین تالاب های جهان ، پهنه های مهمی از جمله مصب رودخانه های کارون و شطالعرب ، مناطق بسیار بزرگ و با اهمیت ملی نفت و گاز کشور ، وجود پهنه های وسیع توسعه نیشکر و پرورش ماهی، دارا بودن بزرگترینپالایشگاه های جهان ، منحصر به فردترین زیستگاه حیات وحش ، خط های ترانزیت و انتقال انرژی و راه های اصلی کشوری ، بنادر مهم ملی و... را در خود جای داده است که همه این ویژگی ها در کنار منابع بسیار ارزشمندی که در آن وجود دارد ، اهمیت حفاظت از تالابرا برای استفاده بهینه از آن و ایجاد اندوخته ای مناسب برای نسل آتی را مشخص می نماید.به همین خاطر داشتن برنامه برای مدیریت و استفاده از منابع بیش از پیش ضروری به نظر می رسد. رویکردی که بتواند بدون انفعال در برابر توسعه های عمرانی و برخورد قهری با هرگونه فعالیت در پهنه های محیط زیستی به حفاظت از محیط زیست بپردازد. در این بینارائه طرح مدیریتی با محتوی راهبردی می تواند تالاب را از مواجه با آسیب های پیشروی آن محافظت نماید. رویکردی که بتوان در آن باتجزیه و تحلیل دقیق کارشناسی و در نظر گرفتن شهر و منطقه ، بتواند با پهنه بندی میزان خطر پذیری مناطق و سطوح ، اولویت های اقدامات عملی را مشخص نماید ، مدنظر می باشد.در این رویکرد ابتدا با شناخت امکانات و محدودیت ها و فرصت ها و تهدید ها در ابعاد اقتصادی، اجتماعی ، زیست محیطی ، و توسعه شهری به لحاظ موضوعی و پهنه بندی تالاب به لحاظ خطر پذیری با استفاده از سیستم MED WET در محیط GIS پهنه های دارای بیشترین میزان آسیب پذیری را از نظر موضعی شناسایی نماید و در تلفیق با تحلیل های موضوعی ، ارکان اصلی طرح مدیریتی تالاب راطرح ریزی نموده و طرح مدیریتی را در دو بخش عمومی و بخش خاص پهنه های نیازمند به اقدامات عملی را تدوین می نماید.با توجه به تحلیل صورت گرفته عمده چالش های پیشروی تالاب شادگان آسیب های به وجود آمده از طرح های عمرانی ملی و منطقه ای نفت وکشاورزی، مسیرهای انتقال انرژی و ترانزیتی ، کاهش چشمگیر تغذیه آبی محدوده تالاب ، ورود انواع آلودگی های کشاورزی و نفتی ، انفصال بین بخش های مختلف تالاب به وسیله جاده و از بین رفتن زیست گاه حیات وحش بوده و در یک بلوک تحلیلی پهنه های دارای وضعیت بحرانی آسیب پذیری ، بیشترین میزان آسیب پذیری، آسیب پذیری متوسط و کمترین میزان آسیب پذیری شناسایی شده است

تالاب شادگان.طرح مدیریتی.روش MEDwet .پهنه های خطر پذیر.حوضه آبریز.پهنه های آبی