محمدحسن فرامرزی - دانشجوی دکترای تخصصی آب و هواشناسی دانشگاه تبریز
هاشم رستم زاده - دانشیار گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز
اعظم غزنوی - دانشجوی دکترای علوم و مهندسی آب

از چالش های مهم و فراروی مدیریت منابع آب کشور داشتن اطلاعات کامل پارامترهای اقلیمی در حوضه های آبریز فرامرزی است چراکه دست یابی بدان در صورت تعامل با کشورهای همسایه امری زمان بر و در پاره ای موارد غیر ممکن است . حوضه آبریز ارس که یکی از حوضه های مهم و مرزی کشور در شمالغرب کشورمان است به دلیل وجود اراضی مستعد کشاورزی در منطقه و وجود طرح های احداث شده و برنامه ریزی لازم برای توسعه سطح رفاه مردم منطقه ، دارای اهمیت خاصی است . با توجه به تغییرات چشمگیر در مقادیر جریان های رودخانه ارس، بررسی کلیه موضوعات مرتبط با آن جهت مدیریت بهینه منابع آب حوضه ضروری می باشد. یکی از پارامترهای تاثیرگذار در نوسان جریانات تغییرات دما می باشد که به دلیل مرزی بودن و عدم دسترسی به داده های روز تقریبا غیرممکن و یا دشوار است . در این تحقیق سعی شده است با استفاده از محصول دمای سطح زمین (LST) مربوط به سنجنده AQUA و TERRA ماهواره ی MODIS نسبت به تحلیل روند تغییرات دما در این حوضه اقدام نمود. بدین منظور مقایر دمایی شب و روز با مدل سازی در محیط نرم افزارARCMAP استخراج شده و با استفاده از نرم افزار SPSS و افزونه XLSTAT آزمون های لازم بر روی داده ها صورت گرفته و به روش من کندال نسبت به تعیین روند در دماهای ماهانه و سالانه و اختلاف دمایی روز و شب و میانگین آنها اقدام شود. بررسی روند تغییرات دما معنی دار بودن آن را در برخی ماه های دمای روز و شب و اختلاف آنها و نیز میانگین سالانه دما را به اثبات رساند. به منظور ارائه دید مدیریتی ، کلاسه بندی دمای حوضه انجام شد و مشخص گردید که از مساحت اراضی با دماهای پایین تر کاسته شده و بر مساحت دماهای بالاتر افزوده شده است که این موضوع می توان منابع آبی منطقه را دچار چالش نماید.

حوضه آبریز ارس، مدل سازی ، محصولات مادیس ، دمای سطح زمین ، روند تغییرات دما، آزمون من کندال، XLSTAT