پریسا نوری درزیکلایی - دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
فاطمه رزاقی بورخانی - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
طاهر عزیزی خالخیلی - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
علی اکبر براتی - استادیار گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی تهران، کرج، ایران

مدیریت صحیح و استفاده کارآمد از آب کشاورزی برای تضمین امنیت آب در دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی یک ضرورت است . برنج به عنوان محصول استراتژیک نقش مهمی در امنیت غذایی دارد. بنابراین اطمینان از دسترسی به منابع آب کافی ، قابل اطمینان و با کیفیت همراه با ملاحظات اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی در برنج مورد توجه است . هدف اصلی این تحقیق بررسی امنیت آبی برنج با آگاهی از بحران منابع آبی و مدیریت بهینه منابع آب است . جامعه آماری تحقیق ۱۹۷۴۰ نفر شالیکاران شهرستان ساری می باشند که با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب ۱۷۰ نفر از شش بخش شهرستان ساری انتخاب شدهاست . روایی پرسشنامه با نظر کارشناسان کشاورزی و اعضای هیات علمی تایید گردید و پایایی پرسشنامه با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ تایید شد. مطابق یافته های تحقیق ۷۳ درصد از شالیکاران اغلب و گاهی با کمبود آب مواجه بودهاند و مدیریت بهینه آب در ۱/۴۴ درصد از پاسخگویان که بیشترین فراوانی را به خود اختصاص دادهاند، در حد نسبتا پایین قرار داشت . متغیرهای میزان دسترسی آب برای آبیاری مزرعه و آگاهی از وضعیت منابع آبی و شرایط اقلیمی منطقه با مدیریت بهینه آب رابطه مثبت معنی داری داشته است و کل هزینه پرداختی برای آب مصرفی و میزان مصرف آب برای تولید برنج نسبت به سایرین رابطه منفی معنی داری با مدیریت بهینه آب داشته است . دستیابی به امنیت غذایی با اتخاذ استراتژی های توسعه امنیت آبی مانند بهبود سیستم های آبیاری برنج ، انتخاب محصولات یا گونه های جدید، تغییر الگوی کاشت ، روش آبیاری خشکه کاری و پرهیز از کشت دوم برنج پیشنهاد می شود.

امنیت آبی ، بحران منابع آب، مدیریت بهینه آب، برنج ، توسعه پایدار