علی گلی - دانشیار بخش جامعه شناسی و برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه شیراز

فزاینده رشد شهری برنامه ریزی نشده، جوامع شهری را دامنگیر مسائل و مشکلات متعددی کرده است. این روند در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و ازجمله ایران، ساختار فضایی نامناسبی را به وجود آورده که شهرها را در معرض مخاطرات و محدودیت های مختلفی قرار می دهد. کلانشهر شیراز به عنوان یکی از کلانشهرهای مهم در جنوب کشور، در معرض مشکلات ناشی از توسعه شهری برنامه ریزی نشده قرار گرفته و ادامه بی توجهی ها به این مسئله منجر به پیامدهای تلخ و جبران ناپذیری خواهد گشت. رخدادهایی چون سیل، زلزله، فرونشست و ... از مهتمرین مخاطرات تهدیدکننده توسعه فیزیکی این کلانشهر است که برخی از آنها مانند سیل و فرونشست در سالیان اخیر به کرات رخ داده است. این مطالعه با هدف تشخیص مخاطرات و محدودیت های ناشی از فرونشست بر توسعه فیزیکی کلانشهر شیراز به پیش بینی الگوی فضایی این توسعه با استفاده از مدل اتوماسیون سلولی برای سه دوره زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت پرداخته است. مدل با استفاده از تصاویر ماهوارهای سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰ با فواصل ۱۰ ساله، کالیبره شده و با ورود داده های مورد نیاز اجرا شده است. برای بررسی مخاطرات و محدودیت های توسعه آتی کلانشهر، دادههای خروجی دو مدل تشخیص فرونشست و توسعه فیزیکی شهر در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی ادغام گردیده است. نتایج نشان می دهد که الگوی فضایی توسعه فیزیکی کلانشهر تا سال ۲۰۲۵ پراکندگی زیادی را تجربه نخواهد کرد و بیشترین رشد شهری مربوط به حاشیه شهرها و اطراف شبکه راهها خواهد بود. توپوگرافی کلانشهر به عنوان محدودیت اصلی توسعه شهری در آینده عمل خواهد کرد و پنج منطقه به عنوان مهمترین مناطق خطرپذیر به لحاظ شعاع اثرگذاری بر جمعیت ساکن مشخص شدند

توسعه فیزیکی شهر، رشد سلولی، مخاطرات طبیعی، کلانشهر شیراز