حسن شادکام - دانش آموخته دکتری تخصصی روان شناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، ایران

یکی از مباحث مهم در اقتصاد اسلامی تعیین رابطه بین مالیات های اسلامی مثل زکات و مالیات متعارف دولت ها است.زکات یکی فروع دین اسلام و از ارکان مهم دوام و بقای جامعه اسلامی به شمار می رود این موضوع در مذاهب اسلامیمورد توجه قرارگرفته و شقوق مختلفی پیداکرده است این پژوهش که با استفاده از روش کتابخانه ای منابع را بررسینموده و به روش اجتهادی به تطبیق و تحلیل پرداخته است سعی کرده است رابطه بین زکات و مالیات در دولت اسلامی رااز نظر فقه مذاهب اسلامی بررسی کند و طی آن به تعریف زکات و مالیات و دلایل مربوط به تفاوت ها و جواز یا عدم جوازجایگزینی زکات و مالیات در دیدگاه علما و اندیشمندان مذاهب اسلامی مطرح و نتیجه گیری می کند و با توجه به سرشتاجتماعی بودن اصل وجوب زکات به عنوان حکم اولی تکلیفی، نویسنده احتمال ولایی بودن تطبیق زکات بر مصادیق درقبال سایر احتمالات را تقویت نموده، و تطبیق زکات بر موارد نه گانه مشهور را، از شئون حاکمیتی و ولایی پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله دانسته، و این احتمال را، راه حل مناسبی برای رفع اختلاف روایات در مورد تغییر مصادیق زکات درزمان سایر ائمه علیهم السلام، از میان سایر احتمالات به شمار آورده است. با توجه به تعمیم شان حاکمیتی پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام براساس مبنای ولایت فقیه به فقیه جامع الشرایط می توان ادعا نمود کهدر صورت صلاحدید ولی فقیه و حاکم اسلامی، می توان مالیات هایی که در حکومت اسلامی گرفته می شود را نیز به عنوانیکی از مصادیق جدید زکات، بر مصادیق نه گانه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله قرار دادند، افزود و احکام و آثارمترتب، بر زکات را به این مالیات ها، مترتب ساخت. شایان ذکر است با توجه به حکم حکومتی دانستن تطبیق زکات برموارد، تغییر مصادیق را در جانب زیادی نه نقصان مورد پذیرش واقع می شود و هیچ نوع تغییری در موارد نه گانه مشهورکه توسط پیامبر اکرم جعل و قرارداد شده است، مقبول نظر نویسنده نخواهد بود.

زکات، مالیات، تفاوت، رابطه، دولت اسلامی، فقه اسلامی