حسین نوروزی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
ساره بقایی راوری - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
شیده موجرلو - گروه باغبانی و گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

در طول دوره رشد، محصول سیب زمینی در معرض ترکیبی از تنش های زنده و غیر زنده قرار می گیرد. قارچ Rhizoctonia solani Kuhn، عامل بیماری شانکر ساقه سیب زمینی و یکی از مهمترین بیمارگرهای گیاهی خاک برد است که باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول سیب زمینی در سراسر جهان می شود. به نظر می رسد باکتری های آنتاگونیست در کنترل بیمارگر های گیاهی جایگزین مناسبی برای مواد شیمیایی هستند. در این مطالعه، ویژگی های بیوکنترلی (آنزیم های هیدرولیز کننده، سیدروفور، سورفاکتانت، بیوفیلم) ۲۰ جدایه باسیلوس علیه R. solani AG۳، در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. در مجموع جدایه ها در کشت متقابل ۲۳ تا ۹/۶۴ درصد، در تولید ترکیبات فرار ۲/۳۸ تا ۴/۸۵ درصد و در تولید آنتی بیوتیک ۹/۷۶ تا ۹۰ درصد مهار رشد بیمارگر قارچی را نشان دادند. جدایه ها از نظر ویژگی های بیوکنترلی متغیر بودند. بر اساس نتایج آزمایشگاهی، پنج جدایه Ba۱، Ba۵، Ba۸، Ba۱۱ و Ba۱۲ برای شناسایی و بررسی های تکمیلی گلخانه ای انتخاب شدند. جدایه های منتخب سبب بازدارندگی جوانه زنی اسکلروت قارچ و قطعه قطعه شدن و انعقاد سیتوپلاسمی در میسلیوم قارچ بیمارگر شدند. جدایه های Ba۱، Ba۵، Ba۸، Ba۱۱ و Ba۱۲ به ترتیب به گونه های B. mojavensis، Bacillus sp.، B. pumilus، Bacillus sp. و velezensis B. تعلق دارند. در شرایط گلخانه، شاخص شدت بیماری در تیمارهای Ba۵ (Bacillus sp.) و Ba۸ (B.pumilus) همانند قارچ کش رورال تی اس صفر بود و بیماری شانکر ساقه را به طور کامل کنترل نمودند. از این رو برای بررسی های تکمیلی و تهیه فرمولاسیون بهینه پیشنهاد می گردند.

باسیلوس, بیوکنترل, سیب زمینی, شانکر ساقه, Rhizoctonia solani AG۳