سیمین بهرامی نژاد - گروه کشاورزی، پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، اوین، تهران، ایران
لاچین مختارنژاد - بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران
محسن فرزانه - گروه کشاورزی، پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، اوین، تهران، ایران

کاربرد اسانس گیاهان دارویی، به عنوان جایگزین قارچ­کش ­های شیمیایی خطرناک، به دلیل حلالیت کم در آب، پایداری شیمیایی ضعیف و طبیعت فرار آنها، بسیار محدود است. برای رفع این مشکل، اخیرا کپسوله سازی در مقیاس نانومتری اسانس ­ها و همراه کردن آن با پوشش ­های پلیمری پیشنهاد شده است. در این مطالعه ابتدا نانوامولسیون اسانس ­های مرزه خوزستانی (حاوی کارواکرول %۴/۸۷) و نعناع­ فلفلی (حاوی منتون %۶/۳۳ و منتول %۳/۳۵) به ترتیب با میانگین اندازه ذره ۲۹۵ و ۱۸۶ نانومتر تهیه شد و پس از اثبات کارایی آنها در مهار و کشتن قارچ Penicillium expansum، در مخلوط با پوشش پلی ساکاریدی کتیرا (۵%/۰ و %۱)  برای مهار پوسیدگی پنیسیلیومی میوه گوجه فرنگی و بهبود شاخص­ های فیزیکوشیمیایی آن طی دوره ۱۰ و ۲۰ روز نگهداری در دمای ۱۰ درجه سلسیوس بررسی شد. تیمارهای نانوامولسیون اسانس مزره %۱/۰ در ترکیب با کتیرا %۵/۰ و %۱ بیشترین تاثیر را در مهار پوسیدگی پنیسیلیومی میوه گوجه فرنگی نشان داده و از ایجاد پوسیدگی ممانعت کردند. تیمار نانوامولسیون اسانس نعناع ­فلفلی در ترکیب با کتیرا در مرتبه بعدی قرار گرفت. علاوه براین اثر تیمارهای برتر روی برخی شاخص­ های فیزیکوشیمیایی میوه نشان از تاثیر مثبت معنی ­دار آنها روی شاخص های سفتی میوه و مواد جامد محلول (TSS) میوه می ­باشد. علاوه براین، محتوای فنول کل میوه های تیمار شده بطور معنی داری بیشتر از میوه­ های شاهد سالم بود. به هرحال به نظر می­ رسد نانوکپسوله ­سازی اسانس­ های با فعالیت ضدقارچی و آنتی­اکسیدانی و ترکیب کردن آنها با پوشش پلیمری کتیرا، افزایش کیفیت و ماندگاری میوه در طی انبارداری را در پی داشته باشد.

Penicillium expansum, پوسیدگی انباری میوه, مدیریت بیماری, نانو کپسوله سازی اسانس, ماندگاری