محمد مهدوی - دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تبریز، ایران
مریم صمدیه - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه مراغه، ایران.
سیدحسین علیانسب - دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه تبریز، ایران.

بعد عملی وجود انسان مرتبط با اعمال و افعال وی است؛ اعمال و افعالی که شکل ­دهنده شخصیت وی هستند و با هدایت حکمت عملی می­ توانند به عملی حکیمانه مبدل شوند و سبب سعادت انسان گردند. یافته های تحقیق که مبتنی بر روش توصیفی و تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای صورت گرفته نشان می ­دهد که فارابی توجه خاصی به بعد عملی وجود انسان در دیدگاه خویش در حوزه مدینه فاضله داشته­ است؛ به طوری که عمل اهالی مدینه در کنار معرفت از جمله مولفه­ هایی است که سبب فاضله شدن مدینه می­ شوند و در صورتی که اهالی مدینه معرفت داشته باشند؛ اما در عمل آن­ها ضعف وجود داشته باشد، چنین مدینه­ای فاضله نخواهد بود و به تعبیر خود فارابی، مدینه فاسقه است؛ یعنی مدینه ­ای که اهالی آن به خداوند و نیکی­ ها اعتقاد و شناخت دارند؛ اما در عمل پایبند به شناخت خویش نیستند. همین طور بررسی آثار علامه محمدتقی جعفری نشان می­ دهد که ایشان عمل را مولفه اصلی بعد از آگاهی و معرفت برای رسیدن به حیات معقول مطرح می­کند و حتی معتقد است معقول بودن حیات معقول صرفا به وسیله عقل نظری نیست بلکه شامل عقل نظری وعقل عملی تواما است. بررسی دیدگاه دو متفکر نشان می ­دهد که هر دو به عمل حکیمانه به عنوان مولفه اصلی توجه دارند و به نقش آن در زندگی فردی و اجتماعی اذعان می­ کنند.

فارابی, علامه محمدتقی جعفری, بعد عملی وجود انسان, مدینه فاضله, حیات معقول, عمل صالح