زینب تاری - Phd student of Private Law, Faculty of law,Tarbiat Modares University,Tehran,Iran
ابراهیم عزیزی - Asistant Professor of Private Law in Faculty of Law of Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
مرتضی شهبازی نیا - Associate Professor of Private Law in Faculty of Law of Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

مسوولیت مدنی ناشی از شوک عصبی در اثر ترس از صدمه به خود یا مشاهده یک حادثه و صدمه به نزدیکان از مباحث چالش برانگیز نظام­های حقوقی است. در نظام­های حقوقی، جبران خسارت شخصی که در نتیجه صدمه جسمی دچار شوک عصبی شده، تقریبا پذیرفته شده است؛ اما جبران خسارت فردی که فقط در معرض خطر صدمه جسمی به خود بوده و دچار شوک عصبی شده (زیان دیده مستقیم)، محل تامل است. همچنین ایجاد مسوولیت مدنی در قبال افرادی که شاهد حادثه یا صدمه به نزدیکان بوده و متحمل شوک عصبی شده­اند (زیان­دیدگان بازتابی)، مورد تردید است. در نظام مسوولیت مدنی انگلیس، خسارت­های ناشی از  شوک عصبی زیان­دیدگان مستقیم و بازتابی، در صورت وجود شرایطی جبران می­گردند و در رویه قضایی امری پذیرفته شده و معمول است. در نظام حقوقی ایران طرح این گونه دعاوی معمول نیست و به جز قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ که اختلال روانی کمتر از جنون (نمونه اعلای شوک عصبی) را موجب ارش دانسته، در گذشته قانون صریحی وجود نداشته است. با این وجود، براساس ماده یک قانون مسوولیت مدنی و ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری جبران خسارت ناشی از شوک عصبی تحت عنوان خسارت معنوی، قابل پذیرش به نظر می­رسد. به عبارت دیگر، یافته­های این مقاله نشان می­دهد که تفاوتی در لزوم جبران خسارت ناشی از شوک عصبی در حقوق ایران و انگلیس وجود ندارد.

Nervous shock, psychiatric damage, Primay Victim, Secondary Victim, compensation, Moral Damage, شوک عصبی, اختلال روانی, زیان دیدگان مستقیم, زیان دیدگان بازتابی, خسارت معنوی