ام البنین حسینی - PhD Student of Private law, Faculty of law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
محمد عیسائی تفرشی - Professor, Department of private Law and Criminology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

این مقاله به واکاوی معناشناسانه استرداد دارایی‎های نامشروع و نسبت آن با مفاهیم مشابه می‎پردازد. در این مقاله، استرداد در معنای مطلق «تخلیه ید شخص از دارایی‎هایی که وی بدون‎سبب مشروع و قانونی، تحصیل نموده» آمده است و به «بازگرداندن عین مال به مالک قانونی» محدود نمی‎شود. بر این اساس، برای صدق مفهوم استرداد، نه‎تنها وجود مدعی‎خصوصی - که تحصیل نامشروع به زیان وی باشد - ضروری نیست؛ بلکه بدل عین نیز، ذیل مفهوم استرداد جای می‎گیرد. قاعده «حرمت اکل مال به باطل» و گستردگی مفهوم «مال حرام» در فقه اسلامی نیز موید این معناست. در حقوق انگلیس نیز، مطابق جدید‎ترین دیدگاهها، برای تحقق ‎‎“restitution”، نیازی نیست که دارا شدن نامشروع به‎زیان خواهان یا هر شخص ثالثی باشد؛ بلکه محورآن است که بر دارایی هیچ شخصی بدون‎سبب افزوده نشود. در ادبیات حقوقی ایران و انگلیس، این مفهوم از استرداد (تخلیه ید شخص از دارایی‎های نامشروع) با مفاهیم مشابه به‎ویژه «مصادره اموال» آمیخته شده و نوعی تشتت معنایی را به ‎وجود آورده‎است. مقاله، با استناد به رویکرد اصالت معنا و تقدم آن بر لفظ، تلاش می‎کند برای برون‎رفت از این آشفتگی و ناهمگونی پیشنهادی ارائه کند.

illegitimate assets, restitution, confiscation, meaning confusion, دارایی‎های نامشروع, استرداد, مصادره, آشفتگی معنایی.