سکینه اسفندیاری - دانشجوی کارشناسی ارشد اگرواکولوژی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران
علیرضا دادخواه - استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران
رضا رضوانی - دستیار پژوهشی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

این پژوهش در سال ۱۴۰۱ به منظور مطالعه تاثیر عصاره آبی اندام های مختلف قیچ (Zygophyllum eurypterum L.) بر خصوصیات جوانه­زنی و رشد گیاهچه در گیاه گندم (Triticum aestivum L.) و علف هرز پیچک (Convolvulus arvensis L.) در دو آزمایش (آزمایشگاه و گلخانه) به ترتیب در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل عصاره­های آبی قیچ در غلظت های ۵، ۱۰ و ۱۵ درصد ریشه، ۵، ۱۰ و ۱۵ درصد اندام هوایی (ساقه و برگ) و شاهد (آب مقطر) بود. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت عصاره ها، صفات جوانه­زنی، رشدی و همچنین محتوای کلروفیل کل هر دو گیاه مورد نظر به طور معنی داری کاهش یافت. بیش­ترین میزان بازدارندگی مربوط به عصاره ۱۵ درصد اندام هوایی بود. فعالیت آنتی اکسیدانی (درصد مهارکنندگی رادیکال­های آزاد) گندم و علف هرز پیچک با افزایش غلظت عصاره های قیچ افزایش یافتند. عصاره ۱۵ درصد اندام هوایی قیچ، جوانه زنی در گندم و پیچک را به­ترتیب ۷/۶۳ درصد و در ۲/۸۹ درصد، نسبت به شاهد کاهش داد. با افزایش غلظت عصاره اندام هوایی از صفر به ۱۵ درصد در پیچک، طول ریشه ۸/۷۲ درصد و در گندم ۹/۵۲ درصد نسبت به شاهد کاهش پیدا کرد. بیش­ترین میزان فعالیت آنتی اکسیدان (درصد مهارکنندگی­رادیکال­های آزاد) علف هرز پیچک در غلظت ۱۰ و ۱۵ درصد اندام هوایی مشاهده شد که به­ترتیب به­میزان ۶۴ و ۷۳ درصد بود. نتایج آزمایش نشان داد غلظت­های مختلف عصاره قیچ تاثیر بازدارندگی بیش­تری بر صفات مورد بررسی در علف هرز پیچک نسبت به گیاه گندم داشت. اندام های هوایی قیچ نسبت به ریشه ، توانایی بیش­تری در محدودیت جوانه­زنی و رشد بذور گندم و پیچک داشت و می توان عصاره آبی ۱۵ درصد اندام هوایی قیچ را برای کاهش رشد و تضعیف علف هرز پیچک قبل از کاشت پیشنهاد نمود.

بازدارندگی, سرعت جوانه زنی, شاخص بنیه گیاهچه, علف کش, فعالیت آنتی اکسیدان, کلروفیل