مرضیه صمدی فروشانی - University of Tehran, Iran and Researcher of Tehran Disaster Mitigation and Management Organization, Tehran, Iran.
زینب نصیری ماهینی - Allameh Tabatabai University, Iran and Psychosocial Rehabilitation Consultant of Tehran Disaster Mitigation and Management Organization, Tehran, Iran.

زمینه و هدف:. پژوهش حاضر به تحلیل شبکه همکاری بازتوانی روانی-اجتماعی بلایا به منظور ارزیابی توزیع قدرت قانونی کنشگران با استفاده از روش­شناسی تحلیل شبکه­ های اجتماعی پرداخته و توصیه­ های سیاستی بهبود شبکه همکاری بازتوانی روانی-اجتماعی بلایا را مبتنی بر قوانین برنامه ملی بازسازی و بازتوانی مدیریت بحران کشور ارائه می­دهد. روش: پژوهش­ حاضر در چارچوب پارادایم انتقادی، کاربردی از تحلیل شبکه­های اجتماعی در تحلیل سیستم همکاری به منظور ایجاد ابزار ارزیابی شبکه­ های ارتباطی پیچیده­­ برای تسهیل همکاری­ های آینده بین کنشگران و رویکردی نوآورانه برای تحلیل سیستم همکاری است. برای این منظور اقدامات پیش از وقوع سانحه و پس از وقوع سانحه شامل در مجموع ۲۲۸ موضوع و ۲۷ کنشگر مسئول و همکار بخش بازتوانی روانی-اجتماعی ذیل فصل بازیابی بلند مدت برنامه ملی بازسازی و بازتوانی (بند ج ماده ۴ قانون مدیریت بحران کشور) استخراج و ماتریس شبکه همکاری کنشگران مبتنی بر همکاری­ های قانونی برنامه تشکیل و بر مبنای شاخص میزان مرکزیت درجه، مرکزیت بینابینی، فاصله ژئودزیک و تراکم و انسجام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ­ها:  به طور کلی یافته ­ها حاکی از نگرش برنامه ­ریزان بر اقدامات بازتوانی روانی-اجتماعی پس از وقوع سانحه است و چالش ­هایی در سند برنامه ملی بازسازی و بازتوانی در زمینه ­های اصول مداخله سریع بازتوانی جسمانی-روانشناختی و اجتماعی، فرایندهای دسترس ی­پذیری اسکان موقت و بازیابی مسکن، توجه به بازتوانی اقتصادی-معیشتی، خدمات گروه­های جمعیتی آسیب­پذیر شناسایی گردید. همچنین نتایج تحلیل شبکه حاکی از عدم توازن توزیع قدرت در شبکه و تمرکز قدرت در سازمان بهزیستی کشور و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ساختار شبکه همکاری کنونی است. بر این مبنا گسترش همکاری شبکه با کنشگرانی نظیر رسانه­ ها، بانک­ها و صندوق­های سرمایه ­گذاری، نهادهای عمومی حاکمیتی و سایر کنشگران کلیدی و نیز تقویت جایگاه قدرت قانونی در مدار تصمیم­ گیری سازمان­های مردم­ نهاد، برنامه و بودجه، شهرداری­، مراکز دانشگاه­ی و پژوهشی، وزارت آموزش­ و پرورش، سازمان تامین اجتماعی و مراکز خدمات اجتماعی، وزارت صنعت، معدن، تجارت از دیگر نقاط قابل توسعه شبکه همکاری است. نتیجه­گیری: با توجه به انسجام ناکافی شبکه همکاری کنشگران بازتوانی روانی-اجتماعی و توزیع نامتوازن قدرت قانونی کنشگران در ساختار کنونی، نمی­توان از پیاده­سازی مطلوب خدمات حمایتی روانی-اجتماعی در سوانح و بلایا اطمینان حاصل کرد. پژوهش حاضر کاربردی از تحلیل شبکه­های ارتباطی پیچیده است و کارایی آن با تحلیل شبکه همکاری کنشگران بازتوانی روانی-اجتماعی در سوانح و بلایا نشان داده شده است.

Disaster management, Network analysis, Cooperation, Reconstruction and rehabilitation, Psycho-social support ​​​​​​​, مدیریت بلایا, تحلیل شبکه­ همکاری, بازسازی و بازتوانی, حمایت روانی-اجتماعی ​​​