ناصر عبیاوی - کارشناس ارشد گروه علوم و صنایع غذایی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
لاله رومیانی - دانشیار گروه شیلات، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

هدف از این مطالعه بررسی فعالیت ضدباکتریایی عصاره خیار دریایی Holothuria leucospilota و توتیای دریایی Echinometra mathaei بر روی باکتری­های گرم مثبت و گرم منفی، فعالیت آنتی­اکسیدانی و قدرت مهار رادیکال آزاد DPPH بود. نمونه­های توتیا و خیار دریایی از اطراف جزیره قشم جمع­آوری شدند. فعالیت ضد­میکروبی توتیای دریایی از طریق بررسی قطر هاله­ عدم رشد و در خیار دریایی از روش رقت لوله­ای انجام شد. برای بررسی فعالیت آنتی­اکسیدانی از روش قدرت مهار رادیکال­ آزاد DPPH با استفاده از غلظت­های ۴۰، ۸۰، ۱۲۰، ۱۶۰ و ۲۰۰ میلی­گرم در میلی­لیتر عصاره انجام شد. نتایج نشان داد فعالیت آنتی­اکسیدانی عصاره هر دو گونه با افزایش غلظت عصاره روند افزایشی داشت (۰۵/۰P<) و در غلظت ۲۰۰ میلی­گرم در میلی­لیتر به ۵۷/۵±۳۲۰ و ۹۵/۶±۴۲۰ میلی گرم اسید اسکوربیک در گرم عصاره به ترتیب در توتیا و خیار دریایی رسید. در تمامی غلظت­های مورد بررسی، فعالیت آنتی­اکسیدانی خیار دریایی بالاتر از توتیای دریایی بود (۰۵/۰P<). در هر دو گونه، غلظت ۲۰۰ میلی­گرم در میلی­لیتر عصاره با ۱۵/۵±۲۱/۲۰ و ۷۶/۳±۱۱/۵۶ میلی گرم اسید اسکوربیک در گرم عصاره، بیشترین قدرت مهار رادیکال­های آزاد را داشت و در هر دو گونه مورد بررسی، فعالیت مهار رادیکال آزاد DPPH در مقایسه با اسید اسکوربیک کمتر بود (۰۵/۰P<). عصاره­ هر سه بخش گناد، پوست و خار گونه­های مورد مطالعه، توانایی مهار باکتری Staphylococcus aureus را داشتند. غلظت­های ۱۰۰۰ و ۱۵۰۰ میکروگرم در میلی­لیتر عصاره­ گناد توتیای­دریایی توانایی مهار همه باکتری­ها را داشت ولی تفاوت معنی­دار بین این دو غلظت مشاهده نشد (۰۵/۰P>). نتایج مطالعه حاضر نشان داد که توتیای دریایی و خیار دریایی می­توانند حاوی منابعی غنی از ترکیبات ضدباکتریایی و آنتی اکسیدانی باشند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که توتیای دریایی توانست بر باکتری­های گرم منفی اثر ضدباکتریایی نشان دهد.

عصاره, رادیکال آزاد DPPH, باکتری گرم مثبت, باکتری گرم منفی