مینا رهبر - دانشجوی دکتری شیلات، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا، ایران.
مسعود ستاری - استاد گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا، ایران
حمید علاف نویریان - دانشیار گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا، ایران
محدثه احمدنژاد - استادیار پژوهشکده آبزی پروری آب های داخلی، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندر انزلی، ایران.
حسین خارا - دانشیار گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.
رقیه صفری - استادیار گروه شیلات و محیط زیست، دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

هدف این مطالعه ارزیابی تغییرات وابسته به غلظت و زمان در آنزیم­های گوارشی روده (لیپاز، آمیلاز و پروتئاز) و آسیب­شناسی بافت روده در بچه تاس ماهی ایرانی در مواجهه با غلظت­های تحت حاد سم مالاتیون (۰، ۰۵/۰، ۱/۰ و LC۵۰۲/۰) برای مدت ۷ روز است. بر اساس نتایج فعالیت آنزیم­های لیپاز، آمیلاز و پروتئاز در مواجهه با مالاتیون نسبت به غلظت و زمان کاهش یافت (P<۰.۰۵). به طوری که کمترین میزان فعالیت آنزیم­ها در تیمار ۲/۰ میلی­گرم در لیتر سم مالاتیون در پایان آزمایش بود. مهم ترین اثرات آسیب­شناسی مالاتیون بر بافت روده در مقایسه با گروه شاهد شامل خونریزی، از بین رفتن سلول­های اپیتلیال روده، جوش خوردن پرزهای روده، از بین رفتن حاشیه مسواکی سلول­های اپیتلیال، پوسته پوسته شدن سلول های اپیتلیال، صاف شدن سطح پرزهای روده، واکوئل زایی سیتوپلاسم، هیپرتروفی سلول­های اپیتلیال روده، چروکیده شدن پرزهای روده و نکروز سلولی ناحیه عضلانی بود. آسیب­های بافت روده در غلظت های بالاتر با گذشت زمان، شدیدتر بود. نتایج نشان می­دهد حتی مقادیر کم (LC۵۰ ۰۵/۰) مالاتیون می­تواند اثرات نامطلوب بر سلامت بچه تاس­ماهیان ایرانی که از گونه­های مهم دریای خزر محسوب می شود، داشته باشد.

مالاتیون, آنزیم های روده, آسیب روده, تاس ماهی ایرانی