مصطفی دانش پژوه - ٭ استادیار و عضو شورای علمی و هیات علمی گروه حقوق پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

عدالت از نخستین و اصلی ترین دغدغه های بشر بوده که در عرصه های مختلف زندگی و در چهره های متفاوت عدل فلسفی، عدل کلامی، عدل سیاسی، عدل اخلاقی و عدل حقوقی، اندیشه او را به خود مشغول داشته است.موضوع این نوشتار، گزارش تحلیلی و بسیار فشرده ای از عدل حقوقی، به ویژه رابطه حقوق و عدالت از دیدگاه اسلام است. اما دستیابی بهتر و منطقی تر به این مطلوب، پرداختن به رابطه حقوق و عدالت از سایر دیدگاه ها را ضرور می سازد.به این جهت، نخست در پیش گفتار، به جایگاه بحث از عدالت در فلسفه حقوق اشاره شده است و سپس در مقدمه گفتار اصلی، عدالت موضوع گفتگوی مکاتب حقوقی تبیین و پس از آن دیدگاه مکاتب حقوق طبیعی و حقوق پوزیتیویستی درباره عدالت حقوقی مطرح شده و بالاخره پس از طرح اندیشه کلی اسلام درباره عدالت، به ویژگی های عدالت حقوقی اسلام و نتایج حاصل از آن اشاره و تصریح شده است که اگرچه به طور مسلم عدالت یکی از مبانی و با نگاه دقیق تر، یکی از اهداف حقوق اسلامی است، اما مبنای یگانه و هدف وحید آن نیست، پس در ارزیابی قوانین، توجه به دیگر مبانی و اهداف نیز ضروری است.

فلسفه حقوق, مکاتب حقوقی, مکتب حقوقی اسلام, قانون معتبر و مشروع