سمر خیامیم - Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
حمید نوشاد - Assistant Prof., Sugar Beet Seed Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
بابک بابایی - Assistant Prof., Sugar Beet Seed Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
اباذر رجبی - Professor, Sugar Beet Seed Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
شهرام خدادادی - Researcher, Sugar Beet Seed Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran

به منظور ارزیابی اثر عوامل زراعی بر عملکرد و کیفیت ریشه چغندرقند، به ویژه محتوای سدیم ریشه، نتایج تحقیقات انجام شده در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند در ستاد موسسه و مراکز تحقیقاتی شهرستان های کشور در سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۹ جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفتند. بر این اساس نتایج ۳۳ گزارش نهایی مرتبط که دارای شاخص های مناسب از نظر تیمارهای مدیریت زراعی بودند، به صورت پایگاه داده ای شامل ۴۵۰ ردیف در ۲۶ ستون مورد استفاده قرار گرفتند. داده های متناظر با تیمارهای مورد ارزیابی از پایگاه داده استخراج و سپس نسبت واکنش، میانگین وزنی نسبت واکنش، انحراف معیار و اثرات معنی دار سهم هر یک از عوامل بر صفات کمی و کیفی ریشه چغندرقند محاسبه شدند. نتایج مطالعات فراتحلیل اثر عوامل زراعی طی ۲۳ سال تحقیقات نشان داد که اثر فاصله ردیف های کاشت، فاصله بوته ها روی ردیف، روش های آماده سازی خاک، نوع تناوب زراعی، تنش خشکی انتهای فصل، تنش خشکی متوسط و شدید بر محتوای سدیم ریشه اثر معنی داری نداشتند. تناوب زراعی باعث افزایش معنی دار (حدود ۵/۱۷درصد) و تنش خشکی ابتدای فصل، تنش خشکی انتهای فصل و تنش شدید خشکی باعث کاهش معنی دار عملکرد ریشه (به ترتیب ۲۱، ۴۲ و ۳۳ درصد) شدند. براساس نتایج فراتحلیل، در بین عوامل زراعی مورد ارزیابی، تناوب زراعی و مدیریت آبیاری دارای اهمیت بیشتری بوده و بنابراین با رعایت تناوب زراعی و مدیریت بهینه آب در طول فصل، می توان از کاهش عملکرد ریشه و قند قابل استحصال چغندرقند اجتناب کرد.

Crop rotation, Irrigation, Root yield, Sodium content, Soil preparation and Sugar beet, آبیاری, آماده سازی زمین, تناوب زراعی, چغندرقند, سدیم و عملکرد ریشه