طاهره فصدی - کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی خانواده، پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
لیلی پناغی - دانشیار، پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
منصوره السادات صادقی - دانشیار، پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه کنترل­گری اجبارگونه با رضایت زناشویی و دلزدگی در همسران بود که باتوجه به ماهیت سوالات و اهداف، از روش وابستگی متقابل عامل- شریک بهره گرفته شد.   روش: طرح پژوهش حاضر از نوع توصیفی و همبستگی است. گروه نمونه شامل تمام زوجین ساکن در ایران بود که به فضای مجازی دسترسی داشتند. درنهایت ۱۱۳ زوج (۲۲۶ زن و شوهر) در سال ۱۴۰۱ و با روش نمونه­گیری آنلاین و دردسترس انتخاب شدند. در این پژوهش مقیاس رفتار­های کنترل­گرایانه (کوان و آرچر، ۲۰۰۵)، مقیاس رضایت زناشویی انریچ (۳۵ سوالی اولسون و فاورز، ۱۹۹۳) و مقیاس دلزدگی زناشویی (پاینز، ۱۹۹۶) مورد استفاده قرار گرفت. به منظور ارزیابی اثرات بین ­فردی و رابطه­ ای زوجین، تحلیل داده­ ها با مدل وابستگی متقابل عامل- شریک انجام شد.   یافته ها: نتایج نشان دادند که اقدام به کنترل­گری اجبارگونه در شوهران، پیش ­بینی­ کننده رضایت و دلزدگی زناشویی در خود فرد و همسرانشان بود اما در زنان تنها پیش ­بینی­ کننده دلزدگی زناشویی در خود فرد بود. قربانی کنترل­گری اجبارگونه بودن در زنان پیش ­بینی­ کننده رضایت و دلزدگی زناشویی در خود فرد و همسرانشان بود اما در شوهران تنها پیش ­بینی­ کننده رضایت و دلزدگی زناشویی خود فرد بود.   نتیجه­گیری: یافته­ها حاکی از اهمیت تمرکز بر رفتارهای کنترل­گرایانه اجبارگونه در ارزیابی و درمان مشکلات مربوط به روابط همسران است. پیشنهاد می­شود تا روانشناسان و زوج­درمانگران با درنظر گرفتن تاثیرات کنترل­گری اجبارگونه بر رضایت و دلزدگی زناشویی، مداخلات مناسبی را درجهت بهبود روابط همسران طراحی کرده و به­کار گیرند.

دلزدگی همسران, رضایت زناشویی, کنترل گری اجبارگونه, مدل وابستگی متقابل عامل-شریک